503
تفسير قرآن ناطق

بنا بر اين ، حكومت در اسلام، امانتدارى است و حاكم اسلامى ، از يك سو بايد احكام الهى را امانت بداند و از سوى ديگر ، مردم را امانت الهى بداند . لذا وظيفه او بسيار دشوار است و راهى جز خدمت ، در پيش ندارد. قرآن ، پيش از آن كه حقّ رهبرى را بيان كند، حقّ مردم را مقدّم مى دارد و مى فرمايد:
«إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّواْ الْأَمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُم بَيْنَ النَّاسِ أَن تَحْكُمُواْ بِالْعَدْلِ .۱همانا خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبانش باز گردانيد و چون ميان مردم داورى مى كنيد ، به داد ، داورى كنيد » .
در اين آيه ، خداوند به زمامداران دستور مى دهد تا هر گونه امانتى را به صاحبان آن بازگردانند و در امانتدارى خود ، نيكوكردار باشند و هنگام داورى ، در ميان مردم ، با دادگرى به قضاوت بپردازند و اگر حقوق مردم را رعايت كردند، امانتدار خدا خواهند بود . همچنين در آيه بعد ، به مردم دستور مى دهد تا از حاكمانِ امين ، فرمان بُردارى كنند :
«يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِى الْأَمْرِ مِنكُمْ.۲اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! از خداوند ، فرمان ببريد ، و از پيامبر و صاحبْ اختيارانتان (صاحبان امر) كه از ميان خودتان هستند ، فرمان ببريد » .
روايت شده كه معلّى بن خنيس ، شاگرد امام صادق عليه السلام از ايشان در باره تفسير آيه «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّواْ الْأَمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا» پرسيد. امام عليه السلام فرمود: «بر عهده امام است كه آنچه در نزدش هست ، براى امام بعد از خودش ، وا گذارد و به امامان دستور داده شده تا به عدالت ، حكم كنند و به مردم نيز فرمان داده تا از ايشان ، پيروى نمايند». ۳

1.سوره نساء ، آيه ۵۸ .

2.سوره نساء ، آيه ۵۹ .

3.كتاب من لا يحضره الفقيه ، ج ۳ ، ص ۳ ، ح ۳۲۱۷.


تفسير قرآن ناطق
502

4 . اهل بيت عليهم السلام ، امانتدارانى هستند كه با يارى الهى ، اين امانت را حفظ كرده اند .
احتمال چهارم ، به نظر دقيق تر است و بنا بر اين احتمال ، عبارت ياد شده ، درس امانتدارى سياسى براى پيشوايان جامعه است و به حقوق متقابل مردم و رهبرى اشاره دارد .

امانتدارى سياسى

امامت، امانت الهى است و فرمان بردنِ كامل از خداوند، بهترين روش نگهدارى از امانت الهى است. اهل بيت عليهم السلام ، در پاسدارى از اين امانت الهى، همه هستى خويش را نثار كردند تا امانت خداوند را آن گونه كه ستاندند، باز گردانند.
در نگاه دينى، حكومت و مردم، حقوقى متقابل دارند و چنانچه حاكم، وظيفه خويش را به خوبى انجام ندهد، مردم هم وظيفه اى در برابر او ندارند. امام على عليه السلام فرموده است :
أَمَّا بَعْد ، فَقَد جَعَلَ اللّهُ سُبْحانَه لي عَلَيْكُم حَقّا بِوِلَايَةِ أمرِكُمْ وَ لَكُم عَلَىَّ مِنَ الحَقِّ مِثْلُ الَّذي لي عَلَيْكُم .۱البته خداوند ، به سبب زمامدارى بر شما ، براى من حقّى بر شما قرار داده است و شما نيز بر من حقّى داريد ، همانند حقّى كه من بر شما دارم .
امام على عليه السلام ، نيكو حكومت كردن را، اداى امانت دانسته و فرموده است :
حَقٌّ عَلَى الإِمَامِ أَنْ يَحكُمَ بِمَا أنزَلَ اللّهُ وَ أَنْ يُؤَدِّى الأمَانَةَ ، فَإذَا فَعَلَ فَحَقٌّ عَلَى النَّاسِ أَنْ يَسْمَعُوا لَهُ وَ أَنْ يُطِيعُوا وَ أَنْ يُجِيبُوا إذَا دُعُوا .۲امام ، وظيفه دارد كه بر اساس كتاب خدا ، حكم كند و امانت را ادا نمايد. وقتى چنين كند ، مردم وظيفه دارند كه سخنش را بشنوند، فرمانش را ببرند و هر گاه فرا خوانده شدند ، او را اجابت كنند.

1.نهج البلاغة ، خطبه ۲۱۶ .

2.كنزالعمّال ، ج ۵ ، ص ۷۶۴ ، ح ۱۴۳۱۳ .

  • نام منبع :
    تفسير قرآن ناطق
    المساعدون :
    غلامعلي، احمد
    المجلدات :
    1
    الناشر :
    دارالحدیث للطباعة و النشر
    مکان النشر :
    قم المقدسة
    تاریخ النشر :
    1429 ق/1387 ش
    الطبعة :
    الاولي
عدد المشاهدين : 114077
الصفحه من 684
طباعه  ارسل الي