تفاوت دیدگاه معتزله و تشیع در مورد اختیار انسان چیست؟

پدیدآورنده مصائب (گرفتاری ها) و شُرور (بدی ها و ناگواری ها) در جهان آفرینش كیست؟ به عبارت روشن تر ، با عنایت به این كه خداوند متعال ، عادل است و به هیچ كس، كمترین ظلمی روا نمی دارد، این پرسش ها مطرح می شوند كه : خالق و تقدیركننده ناكامی ها و مشكلات كیست؟ چرا خدا گروهی را زشت و گروهی را زیبا آفریده است؟ چرا در جهان ، نادانی، ناتوانی، ناداری ، محرومیت، تبعیض، ستم، ستمگر، و عوامل گم راهی وجود دارند؟ پدیدآورنده سیل، توفان، زلزله، بیماری و مرگ كیست؟ آیا وضعیت مناسب جهان ، این نیست كه در آن ، بدی ها و ناكامی ها نباشند و به جای آنها ، خوشی ها و شادمانی ها قرار گیرند؟ و آیا ـ بویژه با تفسیری كه ما از ظلم و عدل داریم ـ این شُرور ، ظلم محسوب نمی شوند؟

سعادت و شفاوت چیست؟

آیا در قضای حتمی، ممکن است بدا صورت گیرد؟

چرا قرآن كريم براى بيان «عدل خداوند» نمى گويد : خدا عادل است ؛ بلكه مى گويد : خدا «ظالم نيست»؟

به اختصار چگونه می توان عدالت خدا را ثابت کرد؟

مگر ما قائل به توحيد اَفعالى خداوند نیستیم كه بر اساس آن ، فاعل همه افعال ، خداست؟ در قرآن می خوانیم: «وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ وَ مَا تَعْمَلُونَ» (صافات آیه 96). با این حساب آیا ما در اعمالمان مجبور نیستیم؟

چگونه انسان در کارهایش اختیار دارد در حالی که اگر خداوند براى انسان ، كارى مثل خوردن شراب را تقدير كرده باشد ، ولى انسانْ آزاد باشد كه آن را ترك كند و اين كار را انجام ندهد، خداوند ، مغلوب و انسان ، غالبْ فرض مى شود؟

اگر امور زندگی با تقدیر الهی تنظیم شده پس چگونه می توانیم در مورد آینده ی خود برنامه ریزی و تصمیم گیری و تدبیر کنیم؟

اگر شهادت امام حسین(ع) ، تقدیر حتمی خداوند است و بارها پیشگویی شده ، قاتلان ، چه تقصیری دارند؟

پدیدآورنده مصائب (گرفتاری ها) و شُرور (بدی ها و ناگواری ها) در جهان آفرینش كیست؟

این حدیث پیامبر(ص) آیا به معنای جبر انسان در رفتارهایش نیست؟ السَّعیدُ مَن سَعِدَ فی بَطنِ امِّهِ، و الشَّقِی مَن شَقِی فی بَطنِ امِّهِ؛ خوشبخت از همان شکم مادر خود خوشبخت است و بدبخت از همان شکم مادر خود، بدبخت است. (کنز العمّال، ص 491)