فصل يكم : حكمت اجاره

قرآن

«ما معيشت آنان را در زندگى دنيا ميانشان تقسيم كرده ايم و برخى از آنان را از نظر درجات ، بالاتر از بعضى [ديگر] قرار داده ايم تا بعضى از آنان بعضى [ديگر ]را در خدمت بگيرند ، و رحمت پروردگار تو ، از آنچه آنان مى اندوزند ، بهتر است» .

حديث

۱.امام على عليه السلامـ در توضيح انواع آيات قرآن ـ :و امّا آنچه در قرآن در باره بيان معيشت هاى خَلق و اسباب آنها آمده است : خداوند سبحان به ما خبر داده است كه آن از پنج راه است : حكومت ، آبادانى (ساخت و ساز) ، اجاره ، بازرگانى ، و صدقات .
... و امّا راه اجاره ، [دليلش] اين سخن خداى عز و جل است كه : «ما معيشت آنان را در زندگى دنيا ميانشان تقسيم كرده ايم و برخى از آنان را از نظر درجات ، بالاتر از بعضى [ديگر] قرار داده ايم تا بعضى از آنان بعضى [ديگر] را در خدمت بگيرند ، و رحمت پروردگار تو ، از آنچه آنان مى اندوزند ، بهتر است» .
پس [در اين آيه] خداوند سبحان به ما خبر داد كه اجاره ، يكى از راه هاى گذران زندگى مردمان است ؛ زيرا او ، از روى حكمت خويش ، خواست ها و اراده و ساير حالات [و خصوصيات] آدميان را متفاوت آفريد و اين [تفاوت ها ]را مايه امرار معاش خَلق قرار داد .
و اجاره ، آن است كه يك فرد ، فرد ديگرى را براى [اداره كردن] مِلك خود و معاملاتش و كارها و اعمال و دارايى هايش اجير كند.
اگر هر فردى از ما ، خواه پادشاه باشد يا غير او ، ناچار بود كه بنّاى خودش يا نجّار خودش باشد و يا در انواع صنايع ، خود ، صنعتگر خويش باشد و تمام نيازهاى خود را (از قبيل تعمير لباس و ديگر نيازهايش) خود به عهده بگيرد ، امور عالم سامان نمى گرفت و مردم از عهده اين كار بر نمى آمدند و در انجام دادن آن ، در مى ماندند ؛ امّا خداوند ، با تدبير استوار خويش ، ميان خواست ها و توانايى هاى آدميان ، تفاوت نهاد تا هر يك به كارى بپردازد و [به كمك هم ]نيازهاى خويش را بر آورند و به وسيله يكديگر ، امور معاش خود را كه مايه صلاح حالشان است ، بچرخانند و هر يك به وسيله ديگرى رفع نياز كند.