بديهى است كه شناخت خداوند متعال ، در گام نخست ، تنها از راه به كارگيرى انديشه و عقل ، ميسّر است .
اين حكمت ، در حديث قدسى معروف نيز بدين صورت آمده است :
كُنتُ كَنزا مَخفِيّا ، فَأَحبَبتُ أن اُعرَفَ ، فَخَلَقتُ الخَلقَ لِكَى اُعرَفَ .۱من ، گنج پنهان بودم و دوست داشتم كه شناخته شوم. پس بندگان را آفريدم تا شناخته شوم .
گفتنى است كه اين حديث ، در منابع حديثى نيامده و همان طور كه برخى گفته اند ، سند صحيحى ندارد و به همين جهت ، ابن تيميّه آن را از مجعولات مى داند ؛ ۲ ليكن بسيارى از منابع عرفانى و اخلاقى متأخّر ، آن را نقل كرده اند ۳ و مضمون آن ، هماهنگ با قرآن و برخى احاديثى است كه گذشت .
2 . آزمايش انسان
حكمت ديگر خلقت انسان ، ابتلا و آزمايش است :
«الَّذِى خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً .۴
اوست كه مرگ و زندگى را آفريد تا شما را بيازمايد كه كدامتان بهترين كردار را داريد» .
1.ر . ك : ص ۱۰۶ ح ۸۶ .
2.تذكرة الموضوعات : ص ۱۱ .
3.ر.ك : اخلاق ناصرى : ص ۳۴ ، كامل بهايى : ج ۱ ص ۵ و ۳۴ ، نفائس الفنون : ص ۱۷۱ ، مشارق أنوار اليقين : ص ۲۷ ، جامع الأسرار : ص ۱۰۲ ، ۱۴۴ ، ۱۵۹ ، ۱۶۲ ، ۱۶۴ و ۶۰۱ ، نصّ النصوص : ص ۹۱ ، ۹۳ ، ۲۶۶ ، ۳۰۳ ، ۳۱۵ ، ۳۸۲ ، ۴۰۸ ، ۴۱۵ ، ۴۱۸ ، ۴۳۸ ، ۴۴۵ و ۴۵۱ ، ظن ، ص ۲۶۳ ، نقد النقود : ص ۶۳۹ ، ۶۶۲ ، ۶۶۵ و ۶۸۲ ، الاثنتا عشرة مسألة : ص ۱۵۹ و ۱۶۲ ، إحقاق الحقّ : ج ۱ ص ۴۳۱ ، مجالس المؤمنين : ج ۲ ص ۱۵۹ ، شرح اُصول الكافى ، ملّا صالح مازندرانى : ص ۲۴۹ ، ۲۷۸ و ۳۶۵ ، مفاتيح الغيب : ص ۲۹۳ ، روضة المتّقين : ج ۲ ص ۷۱۰ و ج ۸ ص ۱۶۲ ، زاد المسالك : ص ۱۹ ، كلمات مكنونه : ص ۳۳ ، تعليقات على أثولوجيا : ص ۹۶ ، بحار الأنوار : ج ۸۷ ص ۱۹۹ و ۳۴۴ .
4.نقد الرجال ، ج ۳ ، ص ۱۹۸ و۱۹۹ ، الرقم ۴ .
