5 / 3

برادرى افكندن پيامبر صلى الله عليه و آله ميان يارانش پس از هجرت

۲۰۶.امام على عليه السلام :پيامبر خدا ، چون به مدينه هجرت كرد ، ميان ياران مهاجر و انصارش برادرى افكند و ارثْ بَرى را بر پايه برادرىِ دينى قرار داد ، نه بر پايه پيوند خويشاوندى . اين است سخن خداى متعال كه : «كسانى كه ايمان آورده و هجرت كرده اند و در راه خدا با مال و جان خود جهاد نموده اند و كسانى كه [مهاجران را ]پناه داده اند و يارى كرده اند ، آنان ، ياران يكديگرند» تا اين سخن خداى سبحان كه : «و كسانى كه ايمان آورده اند ، ولى هجرت نكرده اند ، هيچ گونه خويشاوندى [دينى]اى با شما ندارند ، مگر آن كه هجرت كنند» . بدين ترتيب ، خويشاوندان را از ميراث خارج ساخت و آن را ويژه اهل هجرت و اهل دين ، قرار داد . سپس خداوند متعال ، در ادامه سخن فرمود : «و كسانى كه كفر ورزيدند ، ياران يكديگرند . اگر اين [دستور ]را به كار نبنديد ، در زمين ، فتنه و فسادى بزرگ ، پديد خواهد آمد» . پس هر يك از مسلمانان كه در مى گذشت ، ميراث و ماتَرَكش به برادر دينى اش مى رسيد ، نه به خويشان و بستگان نزديكش.
امّا چون اسلام ، نيرومند شد ، خداوند ، اين آيه را فرو فرستاد : «پيامبر به مؤمنان ، از خودشان سزاوارتر [و نزديك تر] است و همسرانش مادران ايشان اند ، و خويشاوندان ، طبق كتاب خدا ، بعضى نسبت به بعضى اولويت دارند [و] بر مؤمنان و مهاجران [مقدّم اند] ، مگر آن كه بخواهيد به دوستان [مؤمن ]خود، [وصيّت يا ]نيكى كنيد ، و اين در كتاب [خدا] ، نگاشته شده است» . اين است معناى منسوخ شدن «آيه ميراث» .

۲۰۷.الطبقات الكبرىـ به نقل از ضُمرة بن سعيد ـ :چون پيامبر خدا به مدينه آمد ، ميان مهاجران با يكديگر ، و [نيز] ميان مهاجران و انصار ، برادرى افكند و آنان را بر پايه
حق و هميارى و ارث بردن از يكديگر پس از مرگ ، به جاى ارث بردن خويشاوندان ، برادر قرار داد . آنان ، نود مَرد بودند : 45 نفر از مهاجران و 45 نفر از انصار، و به قولى ، يكصد نفر بودند : پنجاه مهاجر و پنجاه انصارى . اين رويداد ، پيش از جنگ بدر بود.
چون جنگ بدر به وقوع پيوست و خداى متعال ، اين آيه : «و خويشاوندان ، طبق كتاب خدا ، اولى به يكديگرند . همانا خدا به هر چيزى داناست» را نازل نمود ، اين آيه ، آنچه را پيش از آن بود ، منسوخ كرد و ارث بردن بر پايه برادرىِ دينى از بين رفت و هر كس به نَسَب خويش باز گشت و خويشاوندانش ، ارث بَر او شدند.