دشمنى با انگيزه الهى تشويق مى نمايد و دشمنى براى خدا را مانند دوستى براى او واجب مى داند ^۱ و اين دو را بهترين عمل و محكم ترين دستگيره ايمان مى خواند؟ ^۲ و نهايت، اين كه: چه ضرورتى دارد كه انسان به جاى دوستى ، با ديگران ، دشمنى كند ؟ و دشمنى كردن با ديگران ، چه دردى از دردهاى اجتماعى را دوا و كدام مشكل را حل مى نمايد؟ و در يك جمله : حكمت دشمنى براى خدا چيست؟

ريشه دشمنى

براى پاسخ به سؤال اوّل ، ابتدا بايد ديد ريشه دشمنى در چيست. با بررسى دقيق و همه جانبه ، به اين نتيجه مى رسيم كه ريشه همه دشمنى ها ، بلكه همه فتنه ها و فسادها ، خودخواهى است. جنگ ها ، خونريزى ها ، جنايت ها ، زشتى ها ، پليدى ها و همه رذايل اخلاقى و عملى ، ريشه در خودخواهى دارند و اگر اين اصلِ اصولِ فتنه ها علاج شود ، دشمنى ، جاى خود را به محبّت مى دهد و جامعه انسانى ، طعم شيرين محبّت و برادرى را خواهد چشيد.

علاج اساسىِ دشمنى ها

براى علاج اساسى دشمنى ها ، بايد ريشه آنها ـ كه خودخواهى است ـ علاج شود ، و براى علاج خودخواهى ، راهى جز خداخواهى وجود ندارد. تا انسان ، خداخواه نشود ، از خود ، تهى نمى گردد و تا از خود ، تهى نگردد ، نمى تواند حقيقتا ديگرى را دوست داشته باشد . از اين رو ، در حديث قدسى آمده است:
يا بنَ آدَمَ! كُلٌّ يُريدُكَ لِأَجلِهِ ، وَ أَنَا اُريدُكَ لِأَجلِكَ .^۳
اى پسر آدم! هر كسى تو را به خاطر خودش مى خواهد و من ، تو را به خاطر خودت مى خواهم .