مشهورترين اثر بلوغ جنسى در پسران ، اين است كه بر خلاف دختران ، صدايشان درشت و دو رگه و باسن و كَفَلشان كوچك مى شود ؛ امّا قاعده گردن آنها تا حدودى كلفت و سينه و شانه هايشان پهن مى شود و دو سال پس از بلوغ ، ريش و سبيل در مى آورند . بالا رفتن فشار خون و افزايش ضربان قلب و نبض نيز از آثار ديگر بلوغ جنسى در پسران و دختران است . هنجار بلوغ جنسى در پسران ، ميان يازده تا هجده سالگى است؛ يعنى دو سال ديرتر از دختران آغاز مى شود . ^۱
موريس دبس مى نويسد :
خصايص بدنى و روانى در اين دوره (بلوغ): مى دانيم كه رشد طبيعى بدن ، به صورت سه رشته پديده جلوه مى كند كه بر اثر عمل غدد بسته داخلى حاصل مى شود . از جمله مى توان از آخرين رشد قد و وزن نام برد كه در دختران زودتر از پسران صورت مى گيرد . ديگر ، ظهور صفات جنسى فرعى يا ثانوى است كه خود ، نشانه پديده عمده اى است . سوم ، رشد دستگاه تناسلى است كه عادت ماهانه ، در دختران و نخستين احتلام در پسران ، از آثار آن به شمار مى رود . ^۲
اف . كى . شارتل ورث بر اين نظر است كه :
حدود سنّى بروز قاعدگى ، از نُه تا هفده سالگى و معدّل سنّى آن ، سيزده سال است . قاعدگى ، قبل از نُه سالگى و پس از هجده سالگى (جز در مواردى كه دختران دچار اشكال غددى هستند) ، بسيار نادر است . اوّلين قاعدگىِ حدود 43 دختران ، در سنين دوازده ، سيزده و چهارده سالگى روى مى دهد . ^۳

ج ـ عوامل مؤثّر در بلوغ