2 / 6

مرتبه ششم : توحيد در عبادت

عبادت ، در لغت به معناى نرمش و فروتنى است ^۱ و عبادت خدا ، به معناى فروتنى و خضوع انسان در برابر اوست . توحيد در عبادت ، در قرآن و احاديث اسلامى ، در دو معنا به كار مى رود :
1 . اطاعت انسان از خداى يگانه و ترك پرستش غير او ، مانند :
«و در هر امّتى فرستاده اى برانگيختيم كه : خدا را بپرستيد و از طاغوت بپرهيزيد» .
و نيز :
«و مژده باد آنان را كه از پرستش طاغوت ، پرهيز كردند و به سوى خدا باز گشتند» .
اين معنا از توحيد در عبادت ، همان توحيد در اطاعت است كه پيش از اين ، توضيح داده شد .
2 . خالص كردن انگيزه در پرستش خداى يگانه .
البته لازمه توحيد در اطاعت ، توحيد در عبادت نيز هست ؛ زيرا اطاعت از اوامر الهى به طور مطلق ، مستلزم اخلاص و پاك سازى انگيزه است ؛ امّا به دليل اهمّيت اين موضوع و نيز اهمّيت مسئله اخلاص در عبادت و مراتب اخلاص ، عنوان مستقلى به آن ، اختصاص يافته است .

بالاترين مراتب توحيد

بالاترين مراتب اخلاص و يا توحيد در عبادت ، آن است كه انسان در عبادت و اطاعت ، از خداوند متعال ، مزد طلب نكند ؛ بلكه عشق و محبّت خدا ، او را به اطاعت از او وادار نمايد ، چنان كه امام صادق عليه السلام مى فرمايد :
مردم ، خداى عز و جل را به سه گونه عبادت مى كنند : گروهى از سرِ رغبت به پاداش خداوند ، او را عبادت مى نمايند كه اين ، عبادت حريصان و همان طمع است . گروهى ديگر ، او را از سرِ بيم از آتش عبادت مى كنند كه اين ، عبادت بردگان و همان ترس است . امّا من ، از سرِ محبّت به او عبادتش مى كنم كه اين ، عبادت بزرگ مَنشان و اين ، همان آسودگى است .