بجز رساله هاى مستقل ، شروح ضمنى نيز بر اين حديث ، بسيار است كه به برخى از آنها اشاره مى شود :
1 . صد كلمه ، رشيد الدين وطواط (كلمه ششم) .
2 . الميزان فى تفسير القرآن ، سيّد محمّدحسين طباطبايى (ج 6 ص 169 ـ 176) .
3 . صد كلمه ، حسن حسن زاده آملى (كلمه 26) .
4 . هزار و يك نكته ، حسن حسن زاده آملى (نكته 105 ، 128 و 541) .

سه . معانىِ حديث

براى اين حديث ، معانى فراوانى گفته اند ، تا آن جا كه استاد حسن زاده آملى ، تحت عنوان : «برخى از معانى حديث شريفِ : من عرف نفسه فقد عرف ربّه» ، 92 معنا ذكر كرده است . ^۱
برخى معتقدند كه در اين حديث ، اشارات لطيف و ارشادات روشنى به اصول دين : خداشناسى ، صفات ثبوتى و سلبى ، عدل ، نبوّت ، امامت و معاد ، وجود دارد . ^۲
برخى بر اين باورند كه همه مسائل اصيل فلسفى و مطالب قويم حكمت متعالى و حقايق متين عرفانى را از آن مى توان استنباط كرد . ^۳
برخى مى گويند كه همه اصول و فروع دين ، و همه احكام دنيوى و اخروى ، و جميع احكام ربوبيت و عبوديت ، در اين حديث ، خلاصه شده است . ^۴
طرح و ارزيابىِ آنچه در شرح اين حديث گفته شده ، فرصت ديگرى مى طلبد ؛