1035

مُراعاةُ نَشاطِ المُخاطَبِ

۴۹۳۳.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :إنّي لَأَتَخَوَّلُكُم بِالمَوعِظَةِ تَخَوُّلاً ؛ مَخافَةَ السَّأمَةِ عَلَيكُم . ^۱

۴۹۳۴.مسند ابن حنبل عن قيس بن أبي حازم عن أبيه :رَآنِي النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله و هُوَ يَخطُبُ و أنَا فِي الشَّمسِ ، فَأَمَرَني فَحَوَّلتُ إلَى الظِّلِّ . ^۲

۴۹۳۵.صحيح البخاري عن عكرمة عن ابن عبّاس :حَدِّثِ النّاسَ كُلَّ جُمُعَةٍ مَرَّةً ، فَإِن أبَيتَ فَمَرَّتَينِ ، فَإِن أكثَرتَ فَثَلاثَ مِرارٍ . و لا تُمِلَّ النّاسَ هذَا القُرآنَ . و لا اُلفِيَنَّكَ تَأتِي القَومَ و هُم في حَديثٍ مِن حَديثِهِم فَتَقُصُّ عَلَيهِم ، فَتَقطَعُ عَلَيهِم حَديثَهُم فَتُمِلُّهُم ؛ و لكِن أنصِت ، فَإِذا أمَروكَ فَحَدِّثهُم و هُم يَشتَهونَهُ ، فَانظُرِ السَّجعَ مِنَ الدُّعاءِ فَاجتَنِبهُ ؛ فَإِنّي عَهِدتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله و أصحابَهُ لا يَفعَلونَ إلاّ ذلِكَ . ^۳

1035

مراعات شادابى مخاطب

۴۹۳۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :من از بيم خسته شدن شما ، براى موعظه كردن به دنبال فرصت مناسب مى گردم.

۴۹۳۴.مسند ابن حنبلـ به نقل از قيس بن ابى هازم به نقل از پدرش ـ: پيامبر صلى الله عليه و آله در حالى كه سخنرانى مى كرد ، مرا ديد كه ميان آفتابم . فرمان داد تا جايم را به سايبان تغيير دادم.

۴۹۳۵.صحيح البخارىـ به نقل از عكرمه ، به نقل از ابن عباس ـ: براى مردم در هر جمعه تنها يك بار سخن بگو ، و اگر اصرار دارى ، [فقط ]دو بار باشد ، و اگر بيشتر مى خواهى ، [فقط] سه بار باشد و با اين قرآن ، ملامت مردم را فراهم نكن. مبادا نزد گروهى بروى و در حالى كه در حال گفتگو هستند ، سخن آنان را ببُرى و با سخن گفتنت باعث خستگى آنان بشوى ؛ بلكه خاموش بمان و هرگاه از تو خواستند ، برايشان سخن بگو، كه در اين صورت ، بدان مشتاق خواهند بود ، و در دعا از آهنگين گويى اجتناب كن . من با پيامبر خدا و ياران وى هم روزگار بودم و نديدم جز آن كه چنين رفتار مى كردند.