2443

مَوارِدُ جَوازِ سوءِ الظَّنِّ

۱۱۷۱۵.رسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله:اِحتَرِسُوا مِنَ النَّاسِ بسُوءِ الظَّنِّ . ^۱

۱۱۷۱۶.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :إذا استَولَى الصَّلاحُ على الزَّمانِ و أهلِهِ ثُمّ أساءَ رَجُلٌ الظَّنَّ برَجُلٍ لَم تَظهَرْ مِنهُ حَوبَةٌ فقد ظَلَمَ، و إذا استَولى الفَسادُ على الزَّمانِ و أهلِهِ فَأحسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ برجُلٍ فَقَد غَرَّرَ . ^۲

۱۱۷۱۷.عنه عليه السلامـ مِن كتابِهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ ـ: الحَذَرَ كُلَّ الحَذَرِ مِن عَدُوِّكَ بعدَ صُلحِهِ ؛ فإنَّ العَدُوَّ ربَّما قارَبَ لِيَتَغَفَّلَ، فَخُذْ بِالحَزمِ، و اتَّهِمْ في ذلكَ حُسنَ الظَّنِّ . ^۳

۱۱۷۱۸.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :إذا كانَ الزَّمانُ زَمانَ جَورٍ و أهلُهُ أهلَ غَدرٍ فالطُّمَأنِينَةُ إلى كُلِّ أحَدٍ عَجزٌ . ^۴

۱۱۷۱۹.عنه عليه السلام :لا تَثِقَنَّ بأخِيكَ كُلَّ الثِّقَةِ؛ فإنَّ صَرعَةَ الاستِرسالِ لا تُستَقالُ . ^۵

۱۱۷۲۰.الإمامُ الكاظمُ عليه السلام :إذا كانَ الجَورُ أغلَبَ مِنَ الحَقِّ لَم يَحِلَّ لأحَدٍ أن يَظُنَّ بأحَدٍ خَيرا حتّى يَعرِفَ ذلكَ مِنهُ . ^۶

2443

موارد جايز بودن بدگمانى

۱۱۷۱۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :با بدبينى ، خويشتن را از گزند مردم نگه داريد .

۱۱۷۱۶.امام على عليه السلام :هر گاه درستى و پاكى بر روزگار و مردمش حكمفرما شد ، اگر كسى به ديگرى بى آن كه گناهى از او آشكار شود گمان بد برد ستم كرده است و هرگاه فساد و نا راستى بر روزگار و مردم آن چيره شد ، اگر كسى به ديگرى گمان نيك برد و خوش بين باشد ، فريب خورده است .

۱۱۷۱۷.امام على عليه السلامـ در فرمان استاندارى مصر به مالك اشتر ـنوشت : بعد از صلح با دشمنت ، از او سخت برحذر باش ؛ زيرا گاه دشمن ، خود را به تو نزديك مى كند ، تا غافلگيرت سازد ؛ پس دورانديش و محتاط باش و خوش بينى به دشمن را متهم كن .

۱۱۷۱۸.امام صادق عليه السلام :اگر روزگار ، روزگارِ ستم باشد و مردمش اهل نيرنگ ، اطمينان كردن به تمام افراد درماندگى است .

۱۱۷۱۹.امام صادق عليه السلام :به برادرت اعتماد كامل و تمام مكن ؛ زيرا زمين خوردن ناشى از اطمينان كردن بخشودنى نيست .

۱۱۷۲۰.امام كاظم عليه السلام :هرگاه ستم و نا راستى ، از حق و راستكارى بيشتر بود، بر هيچ كس روا نيست كه به كسى گمان خوب برد ، مگر آن گاه كه خوبى او بر وى معلوم شود .