عبد اللّه بن زيد هو ابن عبد ربّه ، و يقال : ابن عبد ربّ ، و لا نعرف له عن النبىّ صلى الله عليه و آله شيئا يصحّ إلّا هذا الحديث الواحد فى الأذان . ¹
صبح كه شد ، نزد پيامبر خدا رفتيم و رؤيايم را به ايشان گفتم . فرمود : «اين ، يك رؤياى صادق است . به همراه بلال برخيز ؛ چون او صدايش از تو رساتر و بلندتر است . آنچه به تو [در خواب] گفته شده ، به او بگو و او آنها را با صداى بلند بگويد ...» .
ترمذى مى گويد : اين حديث را ابراهيم بن سعد ، از محمّد بن اسحاق ، كامل تر و طولانى تر روايت كرده و داستان اذان را با بندهاى دوتايى، و اقامه را با بندهاى تك، آورده است . عبد اللّه بن زيد ، همان ابن عبد ربّه است و «ابن عبد رب» هم به او مى گويند . ما از او حديثى از پيامبر صلى الله عليه و آله نمى شناسيم كه صحيح باشد ، جز همين يك حديث كه در باره اذان است .

دلايل جعلى بودن اين روايات

با بررسى اسناد اين روايات و تأمّل در متن و معانى آنها و نيز عرضه آنها بر احاديث اهل بيت عليهم السلام ، براى پژوهشگر ، ترديدى در مجعول بودن آنها باقى نخواهند ماند . آنچه بر نادرستى اين روايات دلالت مى كند ، عبارت است از :

1 . ناسازگارى با مقام نبوّت

اين باور كه تشريع اذان ، بر اساس رؤياى عبد اللّه بن زيد بوده ، بدين معناست كه خاتم پيامبران الهى صلى الله عليه و آله ـ كه براى كوچك ترين رفتارهاى فردىِ جامعه اسلامى ، از جانب خداوند متعال، ره نمود آورده است ـ در مورد يكى از بزرگ ترين عباداتِ سياسى ـ اجتماعى ، نمى دانسته كه چه بايد كرد و حتّى طبق برخى از اين روايات ، براى آن ، بيست روز سرگردان بوده است ، تا اين كه رؤياى شخص يا اشخاصى ،