الفصل السّابع : الجهل

7 / 1 . التَّحذيرُ مِنَ الجَهلِ

الكتاب

« إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِندَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ » . ^۱

الحديث

۳۷.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :يا عَلِيُّ ، لا فَقرَ أشَدُّ مِنَ الجَهلِ ، ولا مالَ أعوَدُ مِنَ العَقلِ . ^۲

۳۸.عنه صلى الله عليه و آله :ما أعَزَّ اللّهُ بِجَهلٍ قَطُّ ، ولا أذَلَّ بِحِلمٍ قَطُّ. ^۳

۳۹.عنه صلى الله عليه و آله :شَرُّ الدُّنيا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهلِ. ^۴

7 / 2 . وُجوبُ الهِجرَة مِن قُرَى الجُهّالِ

۴۰.رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في وَصِيَتِه لِعَليٍّ عليه السلام ـ: يا عَلِيُّ ، لا تَسكُنِ الرُّسْتاقَ ، فإنَّ شُيُوخَهُم جَهَلَةٌ ، وشُبّانَهُم عَرَمَةٌ ، ونِسوانَهُم كَشَفَةٌ ، والعالِمُ بَينَهُم كالجِيفَةِ بينَ الكِلابِ . ^۵

الفصل الثّامن : علامات الجاهل

الكتاب

« وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُواْ مَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَا أَوَ لَوْ كَانَ ءَابَاؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْـئا وَ لَا يَهْتَدُونَ » . ^۶

فصل هفتم : جهل

7 / 1 . هشدار درباره جهل

قرآن

«قطعاً بدترين جنبندگان نزد خدا ، كران و لالانى اند كه نمى انديشند» .

حديث

۳۷.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :اى على ! هيچ تنگ دستى اى ، بدتر از نادانى نيست و هيچ سرمايه اى ، سودمندتر از خردمندى نيست .

۳۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :خداوند ، هيچ كس را به سبب نادانى ، عزيز نكرد و هيچ كس را به سبب بردبارى ، خوار نساخت .

۳۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :بدىِ دنيا و آخرت، با نادانى است. ^۷

7 / 2 . لزوم كوچ از جوامع جاهل

۴۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ در سفارش به على عليه السلام ـ: اى على! در روستا[ هايى كه تحصيل دانش در آنها مقدور نيست ]سكونت مكن ؛ چرا كه پيرانش ، نادان اند و جوانانش ، شرور و زنانش ، بى حجاب ، و عالِم در ميان آنها چونان لاشه مُردارى است در ميان سگان.

فصل هشتم : نشانه هاى جاهل

قرآن

«و چون به آنان گفته شود : «از آنچه خدا نازل كرده است ، پيروى كنيد» ، مى گويند: نه ؛ بلكه از چيزى كه پدران خود را بر آن يافته ايم، پيروى مى كنيم. آيا هر چند پدرانشان چيزى را درك نمى كرده و به راه صواب نمى رفته اند [ ، باز هم در خور پيروى هستند] ؟» .