آزمودن عقیده - صفحه 11

اين بر خلاف رويّه مبتلايان به غرور علمى و خوددانابينى است ؛ كسانى كه نه تنها هيچ درنگ نمى كنند ، بلكه به سرعت و بدون تأمّل ، به آنچه از آنان پرسيده مى شود ، پاسخ مى گويند. آنان كسانى هستند كه نمى توان گفت عالم نيستند ؛ بلكه بايد گفت بيمارند و بلكه چنان كه امام على عليه السلام توصيف نموده ، ديوانه اند :
إِنَّ مَن أجابَ في كُلِّ ما يُسأَلُ عَنهُ لَمَجنونٌ.۱آن كه به هر چه از او سؤال مى شود ، پاسخ گويد ، ديوانه است.

6 . خوددارى از خطا

اين ، ششمين ويژگى عالِم حقيقى در سخن امام على عليه السلام است. آن كه از غرور علمى به دور است و اندازه جهل خود را مى شناسد ، هر گاه بخواهد رأيى را در يك مسئله ابراز كند ، انديشه خود را متمركز مى كند و بر حواسّ خود مسلّط مى گردد تا مبادا به خطا افتد. آن گاه با دقّت و توجّه به تمام جوانب مسئله ، رأى خود را اظهار مى كند. بدين جهت ، زبان خردمند ، هميشه در پس عقل اوست ۲ و هيچ گاه خردمند ، سخن نسنجيده بر زبان نمى آورد تا مبادا در گفته هايش به خطا بيفتد ، بر خلاف مبتلايان به غرور علمى و بيمارى خوددانابينى ، كه بى درنگ و بدون تأمّل ، درباره هر چه بر آنان عرضه مى گردد، اظهار نظر مى كنند.

7. انكار نكردن مجهولات

آخرين نشانه اى كه امام على عليه السلام شخصيت عالِم حقيقى را بدان مى شناساند ، «انكار نكردن چيزى است كه آن را نمى داند». اگر چيزى بر عالِم حقيقى عرضه گردد كه آن را نمى شناسد ، به خاطر جهل خود ، آن را انكار نمى كند. كسى كه از

1.ر . ك : ج ۳ ص ۲۷۴ ح ۲۶۶۱ .

2.ر . ك : ص ۴۱۵ ح ۵۷۵ و۵۷۶ .

صفحه از 24