ابو منصور ازهرى در تبيين واژه شناختى ايمان مى گويد :
و أمّا «الإيمان» فهو مصدر ، آمن يؤمن إيمانا ، فهو مؤمن . و اتّفق أهل العلم من اللّغويّين و غيرهم أنّ «الإيمان» معناه التصديق .^۱
ايمان ، مصدر است : ايمان آورد ، ايمان مى آورد ، و او مؤمن است . دانشمندان لغت شناس و ديگران گفته اند كه ايمان به معناى تصديق است .
بنا بر اين ، ريشه «ايمان» ـ كه «أمن» است ـ دو معناى نزديك به هم دارد ؛ امّا خودِ واژه «ايمان» ، در لغت به معناى تصديق است ، اعم از تصديق قلبى و زبانى و عملى . سخن فيروزآبادى نيز ـ كه ايمان را به «الثقة ، و إظهار الخضوع ، و قبول الشريعة ؛ ^۲ اطمينان ، خاكسارى و پذيرش شريعت» تفسير كرده است ـ اشاره به همين معناست .

ايمان ، در قرآن و حديث

در باره مفهوم شرعى «ايمان»، فقها و محدّثان و متكلّمان و مفسّران ، سخن بسيار گفته اند و آراى گوناگونى ابراز داشته اند ^۳ كه مجالى براى طرح و نقد آنها نيست . در اين جا ، با بهره گيرى از متن قرآن و احاديث اسلامى ، ابتدا مفهوم ايمان را بيان خواهيم كرد ، و تفاوت مفهومى ايمان و اسلام و نيز تفاوت ايمان و يقين را از منظر احاديث ، مورد بررسى قرار خواهيم داد و در ادامه ، به برجسته ترين عناوينى كه در ارزيابى تحقّق ايمان حقيقى كاربرد دارند ، مانند : «ملاك ايمان» ، «نظام ايمان» ، «پايه هاى ايمان» ، «اركان ايمان» و ... اشاره خواهيم داشت .
در ادامه ، امورى كه از منظر قرآن ، ايمان به آنها واجب است ، ارائه مى شوند .