دو . ايجاد قوى ترين پيوندهاى اجتماعى

اسلام ، با تشريع قانون برادرىِ دينى ، از يك سو با تعصّب هاى نارواى نژادى ، قبيله اى و حزبى به مبارزه برخاست و از سوى ديگر ، قوى ترين و كارآمدترين پيوندهاى اجتماعى و سياسى را در امّت اسلامى به وجود آورد.
ادبياتى كه احاديث اسلامى براى تبيين پيوند دينى به كار گرفته اند ، فوق العاده تأمّل برانگيز و جالب توجّه است . احاديث اسلامى ، نه تنها همه مسلمانان را برادر يكديگر مى دانند ، بلكه تأكيد مى كنند كه آنان ، برادر يكديگر از يك پدر و مادر هستند! ^۱ و اين برادرى ، ريشه در طينت و فطرت و نورانيت جان آنان دارد . ^۲

سه . اسلام ، دينِ دوستى و برادرى

اسلام ، دينِ دوستى و برادرى است . از اين رو ، براى هر چه نزديك تر شدنِ مسلمانان به يكديگر ، اين آيين ، تنها به تشريع قانون برادرىِ دينى و تأكيد بر آثار و بركات فردى و اجتماعى ، ^۳ و دنيوى و اخروى ^۴ آن ، بسنده نكرده ؛ بلكه محبّت مسلمانان را نسبت به يكديگر ، به عنوان يك فريضه دينى ، واجب كرده است ، چنان كه از پيامبر اسلام ، روايت شده است:
الحُبُّ فِى اللّه ِ فَريضَةٌ .^۵
مهروَرزى در راه خدا ، فريضه است .
و از اين بالاتر ، مى فرمايد:
أوثَقُ عُرَى الإِيمانِ الحُبُّ فى اللّه ِ وَ البُغضُ فى اللّه ِ .^۶
محكم ترين دستاويز ايمان ، دوستى و دشمنى در راه خداست .
و از اين بالاتر ، مى فرمايد:
هَلِ الدّينُ إلَا الحُبُّ وَ البُغضُ؟!^۷
آيا دين ، جز دوستى ورزيدن و دشمنى كردن ، چيز ديگرى است؟!
دوستى و برادرى مسلمانان با يكديگر ، تا آن جا مورد تأكيد اسلام است كه از پيامبر خدا روايت شده است:
مَن أحَبَّ رَجُلاً فى اللّه ِ ؛ لِعَدلٍ ظَهَرَ مِنهُ ـ و هُوَ فى عِلمِ اللّه ِ مِن أهلِ النّارِ ـ آجَرَهُ اللّه ُ عَلى حُبِّهِ إيّاهُ كَما لَو أحَبَّ رَجُلاً مِن أهل الجَنَّةِ!^۸
هر كس ، مردى را به خاطر عدالتى كه از او سر زده ، در راه خدا دوست بدارد ، در حالى كه آن مرد در حقيقت ، اهل جهنّم است ، خداوند به وى ، به خاطر دوست داشتن آن مرد ، پاداش مى دهد ، به همان سان كه مردى از اهل بهشت را دوست مى دارد .