7
نقش نظام ادارى و اقتصادى كوفه در بسيج نظامى مردم
تركيب نژادى ، اعتقادى و سياسى مردم كوفه و نيز ويژگى هاى روانى آنها ، ايجاب مى كرد كه نظام ادارى و شرايط اقتصادى حاكم بر اين شهر ، نقش بسيار مؤثّرى در بسيج نظامى آنها داشته باشد . براى روشن شدن اين مطلب ، اشاره اى كوتاه به نظام ادارى كوفه و منابع درآمد مردم آن ، ضرورى است :
الف ـ نظام ادارى
مهم ترين عناصر تشكيلات ادارى كوفه ، عبارت بودند از :
يك . فرماندار
فرماندار (والى) ، مهم ترين مقام اجرايى كوفه بود كه مستقيما توسّط رئيس حكومت مركزى ، منصوب و اداره امور كوفه و توابع آن ۱ به او سپرده مى شد . ۲
دو . رؤساى اَرباع
زياد بن ابيه ، هنگامى كه در سال 50 هجرى به حكومت كوفه منصوب شد ، ۳ به منظور تسلّط بيشتر بر اين شهر ، آن را به چهار قسمت (رُبع) ، تقسيم كرد : ۴ ربع اهل مدينه ، ربع تميم و همْدان ، ربع ربيعه و كِنده ، ربع مَذحِج و اسد . همچنين براى هر يك ، رئيسى معيّن نمود كه مجموع آنها ، «رؤساى اَرباع» ناميده مى شدند . ۵
1.همه نواحى ايرانِ آن روز (مانند : آذربايجان ، زنجان ، قزوين ، طبرستان ، كابل) ، توابع كوفه محسوب مى شدند .
2.تاريخ العراق فى عصور الخلافة العربية : ص ۲۱ .
3.تاريخ الطبرى : ج ۵ ص ۲۳۵ .
4.الأعلام ، زِرِكلى : ج ۳ ص ۵۳ .
5.مشكاة (فصل نامه) : ش ۵۳ ص ۳۰ .
