عرب كوفه ، كمتر به كسب و كار مى پرداختند ، به طورى كه گفته شده است : اكثر حرفه هاى كوفه را مَوالى بر عهده داشتند و اصولاً عرب ها ، اشتغال به حرفه و صنعت را در خور شأن خود نمى دانستند . ^۱

دو . عطا و رزق

عطا ، پرداخت نقدى اى بود كه از سوى حكومت كوفه ، يك جا يا در چند مرحله ، سالانه به مردم جنگجوى اين شهر ، انجام مى گرفت ، چنان كه رزق ، كمك هاى جنسى ، مانند : خرما ، گندم ، جو ، روغن و ... بود كه هر ماه به صورت بلا عوض ، به آنها تحويل مى شد .
نظام عطا و رزق ، به وسيله عمر بن خطّاب ، بنيان گذارى شد ، بدين ترتيب كه عمر ، براى برپا داشتن يك لشكرِ هميشه آماده و به منظور جلوگيرى از اشتغال سربازان به كارهاى ديگر ، براى آنان حقوقى ساليانه تعيين نمود ، كه ملاك هاى خاصّى را نيز (مانند : صحابى بودن ، دفعات شركت در جنگ ها و ...) در آن ، مدّ نظر داشت . اين حقوق ساليانه ـ كه عمدتا از فتوحات و خراج سرزمين هاى تازه فتح شده ، تأمين مى گشت ـ ، ^۲ به تناسب افراد ، مبلغى بين سيصد تا دو هزار درهم در سال بود ، كه مقدار حدّ اكثر آن ، «شرف العطاء» ناميده مى شد و به افرادى كه داراى ويژگى هاى برجسته اى مانند شجاعت و رشادت فراوان بودند ، پرداخت مى گرديد . ^۳
امام على عليه السلام پس از رسيدن به حكومت ، اصل نظام عطا را تأييد كرد ؛ امّا ويژگى ها و ملاك هاى عمَر را در پرداخت هاى متفاوت ، الغا نمود و مساوات كامل در عطا را برقرار ساخت كه اين ، موجب نارضايتى هاى فراوان گرديد . ^۴