إنَّ الأَسماءَ صِفاتٌ وَصَفَ بِها نَفسَهُ .۱
نام ها[ ى خدا ] ، صفاتى هستند كه خداوند ، با آنها خود را وصف كرده است .
امام رضا عليه السلام نيز در پاسخ محمّد بن سنان كه از «اسم» پرسيده بود ، فرمود :
صِفَةٌ لِمَوصوفٍ۲.۳
صفتى است براى يك موصوف .
بر اين اساس ، از منظر احاديث اسلامى ، همه نام هاى خداوند (اَسماءُ اللّه ) ، صفات اويند و همه صفات خداوند ، نام هاى او .
به سخن ديگر ، ظاهرا خداوند متعال ، اسم جامد و غير مشتقّى كه فقط علامت باشد ، ندارد و در همه اسماى او ، صفتى از صفات الهى لحاظ شده و حتّى نام «اللّه » ، ريشه اشتقاق دارد . ۴
4 . معناى اَسما و صفات الهى
نكته بسيار دقيقى كه در احاديث اهل بيت عليهم السلام در تبيين معناى اسما و صفات الهى آمده ، اين است كه آنها هويّتى جدا از ذات مقدّس الهى ندارند ، چنان كه از امام رضا عليه السلام روايت شده كه فرمود :
أسماؤُهُ تَعبيرٌ ، وَ أفعالُهُ تَفهيمٌ ، وَ ذاتُهُ حَقيقَةٌ .۵
نام هاى او ، براى بيان است و افعالش ، براى فهماندن است و ذاتش ، حقيقت است .
1.ر . ك : ص ۲۰۴ ح ۲ .
2.علّامه مجلسى مى گويد : جمله «صفتى است براى يك موصوف» ؛ يعنى نشانه و علامتى است كه بر يك ذات ، دلالت مى كند . پس اسم ، غير از ذات است . يا به اين معناست كه : نام هاى خداوند متعال ، دلالت بر صفاتى دارند كه بر او صدق مى كنند . يا مراد از اسم در اين جا ، همان است كه پيش تر بدان اشاره كرديم ؛ يعنى مفهوم كلّى اى كه لفظ براى آن وضع مى شود (مرآة العقول : ج۲ ص ۳۱) .
3.ر . ك : ص ۲۰۴ ح ۱ .
4.ر . ك : ص ۲۰۷ ح ۳ .
5.ر . ك : ص ۲۰۸ ح ۶ .
