گويا اختلاف ياد شده، ناشى از خلط ميان كاتبان وحى با ديگر كاتبان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بوده و نويسندگانِ كتاب‏هاى تاريخ قرآن، نتوانسته‏اند كاتبان وحى را از ديگر كاتبان بازشناسند. از اين‏رو، برخى قرآن‏پژوهان، مجموع دبيران پيامبر را، كه عده ايشان به 51 نفر مى‏رسيده، ^۱ در زمره كاتبان وحى بر شمرده‏اند. نيز در برخى گزارش‏ها علاوه بر اجمال، نام تمام باسوادان آن عصر در شهرهاى مكه و مدينه به عنوان كاتب ذكر شده است. مسلم است كه پيامبر نويسندگانى داشته، اما همه آنها كاتب وحى نبوده‏اند؛ بلكه عده‏اى كارهاى دبيرى و دفترى را به عهده داشته و هر يك متولى نوشتن گونه‏اى از نامه‏ها بوده‏اند. ^۲

انواع دبيران پيامبر صلى اللَّه عليه و آله‏

برخى محققان، دبيران رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله را به سه دسته تقسيم كرده‏اند: 1 . نويسندگان وحى ، شامل على عليه السلام، ابىّ بن كعب، زيد بن ثابت، عبد اللَّه بن سعد بن ابى سرح، عثمان بن عفان، حنظلة بن ربيع 2 . نويسندگان عهدنامه‏ها و نامه‏ها كه تعداد ايشان به 37 نفر مى‏رسيده است . 3 . نويسندگان زكات و خمس و مصارف آنها كه كسانى مانند زبير، عبد اللَّه بن رواحه، معيقب بن ابى فاطمه، حذيفة بن يمان و معاذ بن جبل از آنها بوده‏اند. ^۳
نخجوانى گويد: «رسول را ده كاتب بود، بعضى وحى مى‏نوشتند و بعضى حساب صدقات و بردگان كه از غزوات آورندى». ^۴