تصحيف برخى نامها
از ديگر علل تعدد كاتبان، تصحيف اطلاعات مربوط به اشخاص است؛ مثلاً برخى ابوحماد عقبة بن عامر جهنى را از كاتبان رسول خدا دانستهاند و به نامهاى از آن حضرت كه ابن سعد آورده و در انتهاى آن نام عقبه ذكر شده استشهاد كردهاند؛ اما كاتب ياد شده بر اساس نسخ موجود، علاء بن عقبه است. ۱
همچنين، اطلاعات مربوط به ابوالوليد ابان بن سعيد و برادرانش خالد و عمرو، كه از كاتبان وحى قلمداد شدهاند، خلط شده است. بر خلاف گزارشهايى كه در آنها از هجرت ابان به حبشه سخن به ميان آمده ۲ و او را در زمره كاتبان پيامبر ثبت كردهاند، ۳ او از دشمنان پيامبر و در نبرد بدر ، با مشركان همراه بود ۴ و پس از حديبيه (سال ششم) اسلام آورد ؛ ۵زيرا هنگامى كه عثمان براى مذاكره با قريش از حديبيه به مكه رفت، ابان او را پناه داد. ۶ وى در غزوه خيبر (سال هفتم) شركت داشت و پس از آن از سوى رسول خدا ، والى بحرين شد و تا رحلت رسول خدا در آن جا بود. ۷
فضيلتتراشى براى برخى از صحابه
مقارن بعثت، در مكه حدود هفده نفر با فنّ كتابت آشنايى داشتند. ۸ ابوعبد اللّه زنجانى ۹ عده باسوادان مكّه را فقط چهارده تن، و بلاذرى شمار آنان را در يثرب،
1.البداية و النهاية : ج۵ ص۳۷۰؛ مكاتيب الرسول : ج۱ ص۱۴۶.
2.تاريخ دمشق : ج۶ ص۱۳۲؛ الاصابة : ج۱ ص۱۶۹.
3.انساب الاشراف : ج۲ ص۱۹۳؛ فتوح البلدان : ج۳ ص۵۸۰.
4.اسد الغابة : ج۱ ص۱۴۹؛ الاصابة : ج۱ ص۱۶۸.
5.الاستيعاب : ج۱ ص۶۲؛ تاريخ دمشق : ج۶ ص۱۳۳.
6.السيرة النبوية : ج۲ ص۳۱۵.
7.الاستيعاب : ج۱ ص۶۲؛ اسد الغابة : ج۱ ص۵۷۵.
8.فتوح البلدان : ج۳ ص۵۸۰.
9.تاريخ القرآن : ص۵۱.
