پژوهشى در باره ضرب قرآن به قرآن - صفحه 2

قرآن به قرآن»، عبارت است از: درگير كردن و رو در رو قرار دادن آيات قرآن - كه مجموعه‏اى به هم پيوسته است - و تكذيب برخى از آيات به كمك برخى ديگر، از روى عمد يا جهل.

روايات ضرب قرآن به قرآن‏

بر پايه روايتى، هنگامى كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله شنيد گروهى به وسيله قرآن با يكديگر منازعه كرده، گفته‏هاى يكديگر را تكذيب مى‏كنند، فرمود:
بِهَذَا ضَلَّتِ الْأُمَمُ قَبْلَكُمْ، بِاخْتِلَافِهِمْ عَلَى أَنْبِيَائِهِمْ وَضَرْبِهِمِ الْكِتَابَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ، إِنَّ الْقُرْآنَ لَمْ يَنْزِلْ لِتَضْرِبُوا بَعْضَهُ بِبَعْضٍ، وَلَكِنْ يُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضًا، فَمَا عَرَفْتُمْ مِنْهُ فَاعْمَلُوا بِهِ، وَمَا تَشَابَهَ عليكم فَآمِنُوا بِهِ .۱
با همينِ كار شما ، امّت‏هاى پيشين گم‏راه شدند؛ زيرا بر پيامبران خود اختلاف كردند و برخى از كتاب را به برخى ديگر زدند. همانا قرآن نازل نشده تا بعضى از آن را به بعضى ديگر بزنيد، بلكه آيات قرآن همديگر را تصديق مى‏كند. پس آن جا كه معناى آيه را شناختيد عمل كنيد و آن جا كه بر شما متشابه شد، تصديق كنيد .

احمد بن حنبل با اندكى اختلاف گفته پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله را اين‏گونه نقل مى‏كند:
إنّما هَلَكَ مَنْ كانَ قَبلَكُم بِهذا؛ ضَرَبوا كِتابَ اللَّهِ بَعضَهُ بِبَعضٍ وَ إنّما نَزَلَ كِتابُ اللَّهِ يُصَدِّقُ بَعضُهُ بَعضاً، فَلاتُكَذِّبوا بَعضَهُ بِبَعضٍ، فَما عَلِمتُم مِنهُ فَقولوا ، وَ ما جَهِلتُم فَكِلوهُ إلَى عالِمِهِ .۲
همانا كسانى كه پيش از شما بودند به سبب اين كار هلاك شدند؛ زيرا پاره‏اى از كتاب را با پاره ديگر دفع كردند، در حالى‏كه كتاب خداوند اين‏گونه نازل شده كه برخى از آن برخى ديگرش را تصديق مى‏كند، بنا بر اين (با اين كار) بخشى از كتاب را با بخش ديگرش تكذيب نكنيد، پس آنچه مى‏دانيد بگوييد و آنچه نمى‏دانيد به داناى آن واگذاريد.

1.الطبقات الكبرى : ج‏۴ ص‏۱۹۲.

2.مسند ابن حنبل : ج ۲ ص ۶۱۱ ح ۶۷۵۳ ، المعجم الأوسط : ج ۳ ص ۲۲۷ ح ۲۹۹۵ .

صفحه از 9