نمونه سوره فيل و قريش نيز در زمان پيامبر صلى اللَّه عليه و آله دو سوره جدا از يكديگر بودند؟ رويه ديگر اين سؤال ، اين است كه آيا اين سورهها به همين شكل، هويت مستقل داشتهاند؟
2 . آيا ترتيب همه سورهها به همين شكل بوده است؟ به سخن ديگر : با توجه به اين كه مىدانيم بسيارى از سورههاى پايانى قرآن كنونى ، پيش از سورههاى آغازين آن نازل شدهاند، آيا ترتيب نگارش و جاىگذارى سورهها ، به فرمان خدا يا پيامبر بوده است يا از سوى كسان ديگرى به اين شكل و نظم در آمده است؟
3 . هر دو پرسش اوّل و دوم ، در باره آيههاى هر سوره نيز وجود دارند ؛ يعنى : آيا آغاز و فرجام هر آيه را فرد خاصّى مشخص كرده است؟ و نيز پس و پيش آيهها چگونه معلوم و نگاشته شده است؟ گفتنى است در سورههاى بزرگ ، اين سؤال به گونهاى ديگر نيز مىتواند ادامه يابد و آن ، اين كه : آيا ترتيب هر گروه از آياتِ به هم پيوسته نيز به دستور و نصّ خاصى بوده است؟
4 . دليل توحيد مصاحف (يكى كردن قرآنها) در عصر عثمان چه بود ؟ و جمعآورى قرآن در عصر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله تا يكى شدن قرآنها چه مراحلى را پيمود ؟
پيش از پرداختن به جواب سؤالها ، به پيشينه اين بحث - كه بيشتر تحت عنوان «جمع قرآن» مطرح مىشود - اشاره مىكنيم.
پيشينه تاريخى پژوهش
اصطلاح «جمع قرآن» در حوزه علوم و تفسير قرآن ، به مفهوم كتابت و گردآورى قرآن كريم است كه در ذيل آن ، از نگارش قرآن و نيز زمان و چگونگى تبديل آن به شكل مصحف كنونى بحث مىشود.
