پژوهشى در باره چگونگى تشريع نماز در اسلام ۱
نماز ، نماد عبادت و جلوه عبوديت مؤمنان در برابر خداى خويش است و در همه اديان توحيدى ۲ و حتى آيين‌هاى غير توحيدى ، ۳ به شكل‌هاى گوناگونى وجود داشته است. نماز در حجاز و جزيرة العرب نيز شناخته شده بوده و برگزار مى‌شده است ، اگر چه به تعبير قرآن، برخى اعراب جاهلى به جاى نماز ، تنها دست‌افشانى مى‌كرده و آواز مى‌خوانده‌اند. ۴
افزون بر اين، وجود اديان ابراهيمى در عربستان و باقى ماندن نسل ابراهيم عليه السلام و فرزندان اسماعيل عليه السلام در مكّه نيز مى‌توانند اين احتمال را تقويت كنند كه برخى افرادِ معتقد به دين حنيف ابراهيم، نماز را مى‌شناخته و چه بسا آن را بر پا مى‌داشته‌اند. ۵
در اين ميان ، پيامبر خدا صلى اللَّه عليه وآله نيز كه از آغاز زندگى از فيض همراهى فرشته بزرگ الهى و موهبت راه‌نمايى خداوند، برخوردار ۶ و از نسل ابراهيم و اسماعيل و داراى
۱.اين پژوهش توسط استاد ارجمند جناب آقاى عبدالهادى مسعودى نگارش يافته است .
۲.ر . ك : ص ۳۱ (پژوهشى درباره نماز در امّت‌هاى پيشين) .
۳.ر. ك: المفصل فى تاريخ العرب قبل الاسلام: ج ۶ ص ۳۳۷.
۴.ر. ك: انفال : آيه ۳۵.
۵.براى آگاهى بيشتر، ر. ك : الكافى : ج ۴ ص ۲۱۰ ح ۱۷ و ص ۲۱۲ ح ۱۹.
۶.امام على عليه السلام: «و لَقَد قَرَنَ اللَّهُ بِهِ صلى اللَّه عليه وآله مِن لَدُن أن كانَ فَطيماً أعظَمَ مَلَكٍ مِن مَلائِكَتِهِ يَسلُكُ بِهِ طَريقَ المَكارِمِ و مَحاسِنَ أخلاقِ العالَمِ لَيلَهُ وَ نَهارَهُ؛ از دورانى كه او (پيامبر صلى اللَّه عليه وآله) از شير گرفته شد، خداوند متعال، بزرگ‌ترين فرشته از فرشتگانش را همراهش كرد تا شب و روز به راه بزرگوارى‌ها و خوى‌هاى نيكوى جهان ره‌نمونش گردد» (نهج البلاغه: خطبه ۱۹۲).
