روايات فراوانى دلالت دارند كه شيعيان ، از زمان امام زين العابدين عليه السلام ، به زيارت مزار امام حسين عليه السلام مى رفته اند . خودِ امام زين العابدين عليه السلام نيز گاه گاهى از محلّى كه در باديه براى زندگى انتخاب كرده بود، راهى عراق مى شد و به زيارت قبر پدر بزرگوارش مى شتافت. ^۱

مزار امام عليه السلام در قرن دوم هجرى

ده ها روايت از امام باقر عليه السلام و امام صادق عليه السلام وجود دارد كه از شيعيان مى خواهند تا به زيارت قبر امام حسين عليه السلام بروند . ^۲ گرچه به لحاظ سياسى ، دشوار است كه بپذيريم در دوره اُمَويان ، بر قبر امام حسين عليه السلام بنايى هر چند مختصر ، بوده است ، امّا اشاراتى در برخى از نقل ها آمده است . براى نمونه ، از حسين بن ابى حمزه ، نقل شده است :
در اواخر دوره اُمَوى ، حركت كردم و قصد زيارت قبر حسين عليه السلام را داشتم ... تا بر درِ حرم ، قرار گرفتم . ^۳
در برخى از اين نقل ها ، از زبان امام صادق عليه السلام ، به وجود حائر (حرم) و باب (درگاه) و سقيفه (سايبان) ، اشاره شده است. حتّى در احاديثى از امام صادق عليه السلام ، از «الباب الذى يَلِى المَشرِقَ (درى كه سَمت مشرق است)» ^۴ «الباب الذى عِندَ رِجلِ عَلىِّ بنِ الحُسَينِ عليه السلام (درى كه نزد پاى على اكبر است)» ^۵ و نيز «خارِج القُبَّةِ