سبک‌شناسي سيوطي در « اللئالي المصنوعه » - صفحه 206

نمونه اول: سیوطی در زمره روایات ایمان روایتی می‌آورد که ابوهریره گفت:
از نشانه‌های ایمان کامل آن است که درباره آن إن شاء الله بگویی.
ابن جوزی این روایت را به جهت وجود معارک و عبدالله بن سعید نمی‌پذیرد، ۱ سیوطی نیز با اینکه با نظر ابن جوزی موافق است، می‌نویسد: «جوزقانی این حدیث را ثابت انگاشته و به واسطه آن بر بطلان سه حدیث گذشته (در رد نظر مرجئه) استفاده نموده است». او منهج جوزقانی را آوردن احادیث پذیرفته شده در نقد احادیث معرفی می‌کند ۲.
نمونه دوم: ابن جوزی پس از نقل احادیثی در مورد نمازهای ایام هفته می‌نویسد:
بی‌شک این حدیث موضوع است. قبلاً حسین بن ابراهیم (جوزقانی) را متهم به وضع می‌دانستم، و الان شک برداشته شده (و یقین به وضاع بودن او دارم)، چه آنکه همه راویان حدیث ثقات هستند و هموست که این روایت را وضع کرده و این نمازها را ساخته و پرداخته است ۳.
سیوطی با نقل گفته ابن حجر به نقد نظر ابن جوزی مبنی بر وضاع بودن جوزقانی می‌پردازد. او معتقد است بر اساس اجازه علی بن عبیدالله زغونی از علی بن بندار که حدیثش بر طبق شرط صحیح است، هیچ نقشی برای جوزقانی در وضع حدیث باقی نمی‌ماند. تنها مشکل او ترکیب اسانید است که ناشی از کم اطلاعی او از احوال متأخرین است، اما اعتماد عمده او در کتاب الاباطیل بر متقدمین بر ابن حبان است. مناقشات بر او در روایات متأخرین از ابن حبان است که مجهول خوانده شده‌اند در حالی که از مشاهیر به شمار می‌روند ۴.

مقایسه تبویب کتاب

سیوطی احادیث کتاب خود را در ضمن 26 کتاب آورده؛ مقایسه تبویب سیوطی و ابن جوزی می‌تواند در مقایسه دو کتاب و نقد بهتر کتاب سیوطی (بر اساس آنچه در مقدمه ادعا کرد درصدد آن است) ما را یاری مینماید.
1. سیوطی کتاب الأنبیاء و القدماء را جداگانه ذکر میکند در حالی که ابن جوزی احادیث آن را در کتاب المبتدأ میآورد.
2. سیوطی احادیث زکات، فعل المعروف و مدح السخاء و الکرم را در ضمن کتاب الصدقات آورده ولی ابن جوزی برای هر یک کتاب مستقلی قرار داده است.
3. سیوطی احادیث سفر را ابتداء کتاب الجهاد آورده ولی ابن جوزی کتابی مستقل برای احادیث سفر قرار داده است.

1.سیوطی، جلال‌الدین، اللئالی المصنوعه، ج۱، ص۱۳۵

2.همان، ص۴۵

3.همان، ج۲، ص۱۱۷

4.همان، ص۴۳

صفحه از 222