واکاوي متون مشترک حديثي در منابع فريقين - صفحه 200

بسنده نموده‌اند و خود را بی نیاز از طرق حدیثی شیعه انگاشته و ایشان را اهل فتوا و
نظر تصور نموده‌اند تا بدانجا که ترک حدیث و عدم التزام به آن را در قدح ایشان
بیان کرده‌اند؟!! چنان که ذهبی در توصیف ائمه شیعه: در مقام نقل حدیث این
گونه می‌نویسد:
و ليس هو بالمكثر، هو في الرواية كأبيه و ابنه جعفر، ثلاثتهم لا يبلغ حديث كل واحد منهم جزءاً ضخماً، و لكن لهم مسائل و فتاو.۱
[امام باقر علیه السلام ] چندان نقل حدیث ننموده است؛ مانند پدرش [امام سجاد علیه السلام ] و فرزندش امام جعفر صادق علیه السلام ، چنان که اگر احادیث هر کدام از ایشان جمع‌آوری گردد، یک مجلد حجیم نخواهد شد، اما از ایشان مسائل و فتاوا [زیاد] نقل
شده است.
و بسیاری مباحث دیگر که ممل است و ثمرات آن بسیار کم...
اما حقیقت، آن است که کشف راه‌های صحیح، برای دفع توهمات رایج و ایجاد بستر مناسب برای بحث اندیشمندان اسلامی در حوزه حدیث امری لازم و نیازی معاصر است که به نظر می‌رسد با امکانات موجود دست‌یابی به آن بسیار آسان بوده و ثمراتی بی‌شمار را در پی خواهد داشت.

نصوص مشترک و بسترسازی تقريب

یکی از زمینه‌های اساسی که قابلیت پاسخ‌گویی به این نیاز را دارد، محور مهم کشف مشترکات حدیثی میان فرق و مذاهب اسلامی است. بررسی منابع حدیثی اسلامی وجود نصوص و متون مشترک در میان جمیع فرق و مذاهب را به خوبی نمایان می‌سازد. البته این مطلب، بر خلاف تصور رایج، چنان واضح و روشن می‌نماید که با اندک توجه به منشأ شکل‌گیری نصوص و احادیث در میان مسلمین به خوبی روشن می‌گردد؛ چنان که حتی بدون مراجعه به منابع حدیثی نیز می‌توان آن را حدس زد.
وجود منشأ واحد در صدور متون حدیثی گواه صدق این معناست؛ چرا که از نگاه مبنایی، مرجع نقل صحابه و تابعان و حتی اقوال و فتاوای ایشان نیز، اقوال و افعال رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله است.۲ این در حالی است که امامان معصوم شیعه: نیز کلام خود را نقل

1.. سیر أعلام النبلاء، ج۴، ص۴۰۱.

2.. در میان متون اهل سنت نصوص بسیاری وجود دارد که به عنوان قول صحابی نقل شده است، اما همان متن از همان راوی در منابع ایشان به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وارد شده است. این امر گواه صدقی برای این مدعا محسوب می‌گردد؛ به عنوان نمونه در سنن دار قطنی، ج۱، ص۷۶، ح۲۳۱ و ح۲۳۹؛ سنن البیهقی، ج۱، ص۱۱ - ۱۲ متنی از ابن عباس به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده که فرموده‌اند: النبیذ وضوء لمن لم یجد الماء. همین متن در سنن دارقطنی در حدیث ۲۳۸ بدون استناد به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و به نقل از ابن عباس آمده است. از همین دست است، روایت: ان الماء لا ینجسه شئ و...

صفحه از 216