الحكماء، فإن الله يحيي القلب الميت بنور الحكمة كما يحيي الأرض الميتة بوابل المطر.
که در منابع اهل سنت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده1 و در منابع شیعه از امام کاظم صلی الله علیه و آله 2 وارد شده است.
از سوی دیگر، در بسیاری از موارد همان مطلب که از امامان شیعه: در مصادر شیعی وارد شده است، در منابع اهل سنت به عنوان قول صحابی آمده است؛ مانند این متن:
الإمام الصادق علیه السلام : كفی بخشية الله علماً، وكفی بالاغترار به جهلاً.3
که در منابع اهل سنت از ابن مسعود نقل شده است.4
بر پایه توجه به این مهم و تبیین صحیح مفهوم متن مشترک می‌توان گفت که برای دستیابی به اشتراکات متنی که نشأت گرفته از مصدری واحد، یعنی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله است، باید در دایره متون توسعه آشکاری قایل شد تا از گستردگی و شمول نتایج به دست آمده اطمینان حاصل شود. و این توسعه ناظر به افزودن اقوال و آثار صحابه در مجموعه متون مشترک و بررسی آن در ضمن این مجموعه خواهد بود که برای تأمین مقصود امری ضروری به نظر می‌رسد.
با توجه به این مطلب نصوص مشترک را در دو دو مرتبه می‌توان سازماندهی نمود:
الف: احادیث شامل: کلمات نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام .
ب: آثار شامل: اقوال و نظرات صحابه و تابعین.
حال اگر ما این تبیین را در مفهوم متون مشترک که مبتنی بر توسعه در دایره شمول آن است بپذیریم، تعریف ما از متن حدیث یا متن مشترک حدیثی در این مقاله با معنایی که شهید ثانی در تعریف حدیث ارائه کرده است،5 یعنی معنایی اعم از حدیث، خبر و اثر، همخوانی تام خواهد داشت.6
1.. المعجم الکبیر، ج۸، ج۱۹۹، ص۷۸۱۰.
2.. تحف العقول، ص۳۹۳.
3.. همان، ص۳۶۴.
4.. المعجم الکبیر، ج۹، ص۱۸۹.
5.. «الخبر المرادف للحدیث، أعم من أن یکون قول الرسول صلی الله علیه و آله و الإمام علیه السلام، و الصحابی، و التابعی، و غیرهم من العلماء و الصلحاء و نحوهم، و فی معناه فعلهم و تقریرهم. هذا، هو الأشهر فی الاستعمال، و الأوفق لعموم معناه اللغوی» (الرعایة فی علم الدرایة، ص۵۰).
6.. البته تذکر این نکته لازم است که اختلافات این اصطلاحات و نسبت آنها با یکدیگر در کتب مبسوط مرتبط با علوم حدیث مورد بحث و نقاش واقع شده است که طرح آن از حوصله این مقاله خارج است (ر.ک: أصول الحدیث، ص۲۹ - ۳۳).
