دو باب میپردازیم.
نکات مهم در اين تحقيق
با توجه به این که از یک سو برخی موضوعات موضوعات عام و کلی محسوب میشود و در مقابل، برخی موضوعات شامل فروعات جزئی است، و از سوی دیگر، برخی ابواب و مفاهیم موجود در آنها مورد اتفاق فریقین است و برخی از موارد مباحث اختلافی و فروعات مورد بحث در میان فریقین را در بر دارد، در این تحقیق موردی هر دو نکته را مورد اهتمام قرار دادهایم؛ چنان که از یک جهت باب فرایض خمس _ که کلیترین مباحث را در بر دارد _ انتخاب شده و از جهت دیگر، بحث بلوغ _ که هم ناظر به فروعات جزئی است و هم از مباحث مورد اختلاف شیعه و أهل سنت است _ در نظر گرفته شده است.
اما نتیجه این مقایسه و تحقیق موردی را میتوان این گونه گزارش نمود:
در باب اول از مجموعه ابواب مقدمة العبادات۱ _ که به تبیین فرایض اساسی و شاخصهای پایهای دین مبین اسلام میپردازد _ صاحب وسائل 39 روایت جمع آوری نموده است. در این مجموعه بر اساس شکل توزیع مفاهیم در میان نصوص میتوان گفت محورهای اصلی مورد تأکید شامل: صلاة، صوم، زکاة، حج، جهاد و ولایة است و محورهای فرعی آن شامل: شهادتین _ که بخشی از مبحث ولایة محسوب میگردد _ ، امر به معروف و نهی از منکر _ که زیر مجموعه جهاد قرار میگیرد _ ، صدقه _ که زیر مجموعه زکات قرار میگیرد _ ، جماعة _ که در حقیقت، بیان کننده روحیه و نوع گرایش در فرایض الهی است _ و طاعة _ که بیان کننده ضرورت التزام به این مجموعه است _ .
با بررسی متون اهل سنت و قرار دادن هر دو مجموعه در یک فضای مشترک و تبیین نقاط افتراق میتوان نتایج ذیل را استفاده نمود
_ اول آن که از مجموعه 39 روایت وسائل تنها ده روایت در محدوده نصوص مشترک قرار نمیگیرد۲ که این موارد نیز مغایرت و مخالفت اساسی با باقی متون ندارد و میتواند به
1.. وسائل الشیعة (آل البیت)، ج۱، ص۱۳ ب ۱؛ «بَابُ وُجُوبِ الْعِبَادَاتِ الْخَمْسِ الصَّلَاةِ وَ الزَّکَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْجِهَادِ».
2.. ر.ک: صحیح البخاری، ج۱، ص۸ وج ۵، ص۱۵۷؛ صحیح مسلم، ج۱، ص۳۴؛ المعجم الکبیر، ج۱۲، ص۱۳۵؛ سنن الترمذی، ج۴، ص۱۲۴ - ۱۲۵، ح۲۷۴۹ و ج۲، ص۶۲، ح۶۱۱؛ سنن ابن ماجة، ج۲، ص۱۳۱۴، ح۳۹۷۳؛ مسند ابن حنبل، ج۵، ص۲۳۱ و ص۲۶۲ و ج۴، ص۲۸۶ و ج۶، ص۱۴۵؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۱، ص۵۱ و ص۹؛ صحیح ابن حبان، ج۱۰، ص۴۲۶ - ۴۲۷؛ مسند أبی یعلی، ج۱، ص۴۰۰، ح۵۲۳؛ المعجم الکبیر، ج۹، ص۱۶۰؛ المصنف لعبد الرزاق، ج۳، ص۱۲۵، ح۵۰۱۱ و ج۵، ص۱۷۳ - ۱۷۴، ح۹۲۸۰؛ المصنف لابن أبی شیبة، ج۴، ص۶۰۰، ح۵.