واکاوي متون مشترک حديثي در منابع فريقين - صفحه 212

عنوان معاضدات نصوص محسوب گردد.
_ دوم آن که اختلاف جدی در میان روایات شیعه و متون اهل سنت تنها در یک مورد از موارد چندگانه مذکور است که همان بحث ولایت است.
در بحث ولایت، با توجه به این که متون شیعی نیز در بر دارنده شهادتین به صورت مجزاست، می‌توان گفت که در حقیقت، در روایات شیعه یک عنوان، اضافه بر عناوین چندگانه مذکور در متون فریقین وجود دارد و منشأ اختلاف در عنوان افزوده است.
حال مسأله این است که آیا این عنوان افزوده عامل اختلاف متون می‌گردد و حوزه فقهی شیعه را از حوزه اهل تسنن جدا می‌سازد و از خصوصیات مذهب باید فرض شود که در آن بحث و توجیه راه ندارد؟ یا آنکه راه توجیه منطقی برای آن وجود دارد تا به وسیله آن به تبیین چرایی این اختلاف بپردازیم؟
نکته قابل توجه آن است که در خود مجموعه متون دو وجه برای حل این اختلاف و تبیین چرایی آن وارد شده است که قابل تأمل است:
_ تبیین اول: در روایت فضیل بن یسار از امام باقر علیه السلام ۱ آمده است که علت این
مازاد و این عنوان جدید را ناظر به اقبال مردم و ادبار ایشان تحلیل می‌کند و می‌فرماید:«فأخذ الناس بأربع و ترکوا هذه». پس توجیه اول در باب این اختلاف عدم اقبال مردم و بی توجهی ایشان به این عنوان است که موجب بروز این تفاوت شده است و خود عنوان از اساس وجود داشته اما مورد تغافل واقع شده است، از این رو، امام علیه السلام در مقام احیای آن است.
_ تبیین دوم: در روایت سفیان بن السمط از امام صادق علیه السلام ۲ آمده است که ولایت و معرفت این امر را شرط ایمان شمرده است و میان اسلام و ایمان مراتب تشکیکی بر قرار نموده است؛ بویژه با استفاده از این نوع تعبیر که بسیار تأمل بر انگیز است که می‌فرماید:

1.. الکافی، ج۲، ص۱۸، ح۳ و فیه: أبو علی الأشعری، عن الحسن بن علی الکوفی، عن عباس بن عامر، عن أبان بن عثمان، عن فضیل بن یسار، عن أبی جعفر علیه السلام قال: «بنی الاسلام علی خمس: علی الصلاة و الزکاة و الصوم و الحج و الولایة و لم یناد بشئ کما نودی بالولایة، فأخذ الناس بأربع و ترکوا هذه _ یعنی الولایة _» .

2.. الکافی، ج۲، ص۲۴، ح۴: «محمد بن یحیی، عن أحمد بن محمد، عن علی بن الحکم، عن سفیان بن السمط قال: سأل رجل أبا عبد الله علیه السلام عن الاسلام و الایمان، ما الفرق بینهما، فلم یجبه ثم سأله فلم یجبه ثم التقیا فی الطریق و قد أزف من الرجل الرحیل، فقال له أبو عبدالله علیه السلام: کأنه قد أزف منک رحیل؟ فقال: نعم. فقال: فالقنی فی البیت، فلقیه فسأله عن الاسلام و الایمان ما الفرق بینهما، فقال: الاسلام هو الظاهر الذی (علیه الناس): شهادة أن لا إله إلا الله وحده لا شریک له و أن محمدا ًعبده و رسوله و إقام الصلاة و إیتاء الزکاة و حج البیت و صیام شهر رمضان فهذا الاسلام، و قال: الایمان معرفة هذا الامر مع هذا فان أقر بها و لم یعرف هذا الامر کان مسلماً وکان ضالاً».

صفحه از 216