واکاوي متون مشترک حديثي در منابع فريقين - صفحه 213

الاسلام هو الظاهر الذی (علیه الناس)، لذا می‌توان گفت در حوزه مبانی اسلامی میان فریقین هیچ اختلافی در تشریعات پایه نیست، بلکه اختلاف در رتبه بالاتر آن یعنی ایمان است که ولایت شرط ورود به آن حوزه است
البته تمامی این نکات بعد از آن است که در نصوص اهل سنت نیز به ضرورت ولایت تصریح شده است؛ چنان که در متن منقول از ابن سیرین آمده است: «و تسمع و تطیع لمن ولی الله الامر».۱
اما در باب چهارم از ابواب مقدمة العبادات۲ _ که به تبیین اشتراط تکلیف به بلوغ و علائم آن می‌پردازد _ از مجموعه دوازده روایت وارده در باب تنها دو روایت آن در محدوده متون مشترک حدیثی قرار نمی‌گیرد۳ که هر دو مربوط به سن بلوغ دختران است: یکی روایت یزید الکناسی از أبی جعفر علیه السلام ۴ است _ که بالغ شدن و رسیدن به نه سال را برای تکلیف دختران شرط می‌کند _ و روایت دوم، روایت اسماعیل بن جعفر۵ است که به ازدواج پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با عایشه می‌پردازد و سن عایشه را که ده سال بوده است، ملاک در بلوغ قرار داده است.
با دقت در مورد اختلاف، یعنی اعتبار سن خاص در تحقق بلوغ، می‌توان گفت که این مطلب نیز تعارضی با متون مشترک ندارد و با فرض تحقق حیض در سنین یاد شده و تقارن این دو با هم، معارضه تصور شده در باب این دو متن با متون مشترک _ که ملاک را بر

1.. المصنف، ج۱۱، ص۳۳۰، ح۲۰۶۸۳: «عن ابن سیرین: کان أبو بکر وعمر یأخذان علی من دخل فی الاسلام فیقولان تؤمن بالله، لا تشرک به شیئاً، و تصلی الصلاة التی افترض الله علیک لوقتها، فإن فی تفریطها الهلکة، و تؤدی زکاة مالک طیبة بها نفسک، و تصوم رمضان، و تحج البیت، و تسمع و تطیع لمن ولی الله الامر. قال: و زاد رجلاً مرة تعمل لله و لا تعمل للناس».

2.. وسائل الشیعة، ج‌۱، ص۴۲ ب ۴؛ «بَابُ اشْتِرَاطِ التَّکْلِیفِ بِالْوُجُوبِ وَ التَّحْرِیمِ بِالاحْتِلَامِ أَوِ الْإِنْبَاتِ مُطْلَقاً أَوْ بُلُوغِ الذَّکَرِ خَمْسَ عَشْرَةَ سَنَةً وَ الْأُنْثَی تِسْعَ سِنِینَ وَ اسْتِحْبَابِ تَمْرِینِ الْأَطْفَالِ عَلَی الْعِبَادَةِ قَبْلَ ذَلِکَ».

3.. ر.ک: صحیح البخاری، ج۳، ص۱۵۸ - ۱۵۹؛ صحیح مسلم، ج۶، ص۲۹ ۳۰؛ سنن أبی داود، ج۱، ص۶۵۷، ح۲۸۷۳؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۴۳۸، ح۱۴۴۶؛ السنن الکبری للنسائی، ج۳، ص۳۶۰، ح۵۶۲۵؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۳۸۹، المصنف لعبد الرزاق، ج۹، ص۸۱، ح۱۶۴۲۴؛ سنن الدارمی، ج۲، ص۴۲۵ - ۴۲۶؛ مسند ابن حنبل، ج۴، ص۳۸۳؛ المصنف لابن أبی شیبة، ج۷، ص۳۰۰، ح۴ و ج۶، ص۴۷۳، ح۱؛ سنن البیهقی، ج۶، ص۵۸.

4.. وسائل‌الشیعة، ج‌۱، ص۴۳، ح۷۳- ۳: «وَ بِالْإِسْنَادِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ، عَنْ یَزِیدَ الْکُنَاسِیِّ، عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: الْجَارِیَةُ إِذَا بَلَغَتْ تِسْعَ سِنِینَ ذَهَبَ عَنْهَا الْیُتْمُ_ وَ زُوِّجَتْ وَ أُقِیمَتْ عَلَیْهَا الْحُدُودُ التَّامَّةُ لَهَا...» .

5.. وسائل الشیعة، ج۱، ص۴۴، ح۷۵- ۵: «وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَی، عَنْ یُونُسَ، عَنْ أَبِی أَیُّوبَ الْخَرَّازِ، عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ جَعْفَرٍ فِی حَدِیثٍ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه و آله دَخَلَ بِعَائِشَةَ_ وَ هِیَ بِنْتُ عَشْرِ سِنِینَ_ وَ لَیْسَ یُدْخَلُ بِالْجَارِیَةِ حَتَّی تَکُونَ امْرَأَةً».

صفحه از 216