5 . از سوى ديگر، ما براى تلاش‏هاى دينى، غالباً «نظر سنجى» نكرده‏ايم، با اين كه نخستين مرحله بررسى و ارزيابى است، چرا كه فقط با كميت‏ها (اعداد و ارقام) سرو كار دارد. در حالى كه عقيده داريم از «نظر سنجى» بايد به «اثر سنجى» برسيم، كه بررسى و ارزيابىِ كيفى است.
دين ما، به تصريح قرآن، ^۱ «حيات بخش» است. آيا نوشتارها، درسها، گفتارها و برنامه‏هاى دينى ما، چنين رنگ و بويى دارد ؟ اگر ندارد، چرا ؟ و اگر دارد، آيا آثار اين «حيات بخشى» را - آن چنان كه شايسته و در خور است - نشان داده‏ايم ؟
درنگى ژرف نگرانه در پاسخ به اين پرسش‏ها، برنامه ريزان و متولّيان فرهنگ دينى - در سطخ خُرد و كلان - را، به تجديد نظر در كارهاى پيشين و جارى مى‏كشاند.
6 . زمان ما را دوران «انفجار اطلاعات» ناميده‏اند. كثرت توليد و اشاعه اطلاعات در جهان، مشكلى است كه تمام فرهنگ بانان را به انديشه واداشته، به ويژه آنكه در كنار آن پديده «آلودگى اطلاعاتى» نيز شكل مى‏گيرد، يعنى رواج و انتشار نوشته‏هاى سطحى و سست ؛ با محتواى ضعيف، نادرست، تحليل‏هاى غير مستند، قضاوت‏هاى شتاب زده، جدال و تعصّب، و آفات ديگر از اين قبيل كه درختِ ديرسالِ توليد علم را از درون مى‏پوساند و نهايتاً فرو مى‏افكند.
اگر نيك بنگريم، اين آفات به حوزه آثار فكرىِ دينى ما هم سرايت كرده است. روشن است كه آثار منفىِ «بد عرضه كردن يك حقيقيت»، بيش از «عرضه نكردن حقيقت» است ؛ آن هم وقتى كه حقيقت مورد نظر، دين الهى و برحقِّ اسلام باشد، با تمام برجستگى‏ها و نورانيت‏ها و تحوّل آفرينى‏ها كه دارد.
7 . امام اميرالمؤمنين عليه السلام در كلامى فشرده و ژرف، رسول خاتم صلى اللَّه عليه و آله را «طبيبٌ دوّاربطبّه» مى‏شناساند. ^۲ از اين جمله كوتاه برمى‏آيد كه آن پيام آور رحمت الهى، در كار تبليغ و ابلاغ حقايق دينى چگونه عمل مى‏كرد :
از درد به خوبى آگاه بود، بيمار را مى‏شناخت، درمان را مى‏دانست، درمانى را كه براى بيمار مناسب بود به كار مى‏بست، در كمال دلسوزى و بزرگوارى در هر نقطه‏اى حاضر مى‏شد و دست لطف بر سر بيماران مى‏كشيد، و داروهاى حيات بخش به بيماران مى‏داد.
اكنون جا دارد از خود بپرسيم: ما، كه ادّعاى پيروى از آن گرامى داريم و حضرتش را «اسوه» مى‏دانيم، تا چه اندازه با اين شيوه‏ها آشناييم و به آنها عمل مى‏كنيم ؟
8 . آنچه گفته آمد، بخشى از دغدغه‏هايى است كه انگيزه و هدف ما از انتشار نشريه‏اى تخصصى در حوزه مطالعات اسلامى را نشان مى‏دهد. ما به اين ميدان نيامده‏ايم تا نشريه‏اى بر نشريات بيفزاييم و آمار مقالات تخصصى را بالا ببريم. آمده‏ايم تا با جهت‏گيرى صحيح، حركت در پرتو دو يادگار ماندگار پيامبر صلى اللَّه عليه و آله، كيفيت علمى بالا، ژرف نگرى در مسائل، تبيين حقايق دينى با حوصله تمام و بدون جدال و تعصّب، شناساندنِ ناشناخته‏ها و پرده بردارى از حقايق مغفول و پنهان ؛ گاهى براى درمان دردها برداريم. مخاطب ما، در اين نشريه، جامعه دانشگاهى و حوزوى و عموم پژوهشگران مسائل دينى است.
9 . اين مجموعه را «سفينه» ناميده‏ايم، به تبرّك سفينه نجاتى كه پيامبر خدا، نوح نبى - على نبينا و آله و عليه السلام - اندكْ يارانِ مؤمن خود را در آن نشانيد و از طوفانِ سهمگين و فراگير آن روزگار رهانيد. و خداوند بزرگ در قرآنِ سترگ، آن كشتى را «آيتى براى جهانيان» ناميد.^۳

سخن مدير مسؤول‏

بسم الله الرحمن الرحيم
1 . حديثِ گرانْ سنگ ثقلين را همه مى‏دانيم. در اين حديث گرامى، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله، هدايت امت را در گرو پيروى از دو يادگار ماندگار خود - قرآن و عترت - مى‏داند. و امّت را به تمسّك به اين دو فرامى‏خواند. اين حديث شريف - كه وصيت جاودانه پيامبر رحمت است - جنبه‏هاى گوناگون دارد كه با وجود تلاش‏هاى مأجور و مشكور، هنوز به قدر كافى تبيين نشده است. يكى از اين جنبه‏ها، كاربرد آن حديث در عرصه پژوهش‏هاى دينى است. پيام حديث ثقلين در اين ساحت، آن است كه قرآن و عترت، تنها محكّ براى آزمون انديشه‏هاى دينى است. و هر كه راه هدايت مى‏جويد، بايد اين طريق را بپويد.
2 . آمارها، خبرها و گزارش‏ها، همه از عطش فزاينده جهانى به شناخت دقيق و تحليلى اسلام حكايت دارد. در زمانى كه دنيا چنين نبود، اين وظيفه عقلى را بر عهده داشتيم كه براى ابلاغ پيام هدايت به ديگران - به نحو صحيح آن - بكوشيم. امّا اكنون، عطش مخاطبان و آمادگى آنها، اين وظيفه را بيش از گذشته بر دوش ما مى‏نهد. بايسته است كه فرد فردِ ما، صادقانه از خود بپرسد كه در قبال اين وظيفه سنگين، چه كرده است ؟ آنها كه اين بار را از دوش بر زمين افكنده‏اند، در برنامه خود تجديد نظر كنند. و آنها كه كارى كرده‏اند، بينديشند كه آيا به راستى، تمام توان خود را در اين راه به كار گرفته‏اند ؟
3 . واقعيت، اين است كه شمار محصولات فرهنگى در وادى دين، رو به افزايش است. امّا آيا در پى اين همه تلاش فرهنگى، «فرهنگ سازى» - در خور امكانات علمى و مالى و زمان‏هاى صرف شده - مى‏بينيم يا نه ؟ آيا همزمان با ترسيم نمودارهاى كمّى براى فرآورده‏هاى انديشه دينى، ارزيابى كيفى براى فرآيندهاى بهسازى و عمق دادن به باور دينى داشته‏ايم ؟
پاسخ به اين پرسش، مى‏تواند بسيارى از جهت‏گيرى‏هاى ما را تصحيح كند و راه‏هايى جديد پيش پاى ما گذارد.
4 . «دين دانى» با «دين دارى» تفاوت دارد. البته ايمانى كه مبتنى بر علم و معرفت نباشد، سودى به فرد و جامعه نمى‏رساند و گاه زيان‏آور نيز هست. ولى آيا دلخوشى به حجم انباشته‏هاى ذهنى درباره مسائل و مطالب دينى، دردى دوا مى‏كند ؟ سخن در اين است كه «معرفت دينى» چنان بارى سنگين دارد كه حتّى در چارچوب «علم دين» نيز نمى‏گنجد. معرفت، نهال باور را در درون انسان، بارور مى‏كند. امّا علم، نيازى به باور ندارد. معرفت، عمل را در پى‏دارد، امّا علم، لزوماً همراه با عمل نيست. اين است كه «علمِ صِرف»، گذرگاه خوبى است، امّا سر منزل خوبى نيست. واقعيت اين است كه - بدون اينكه شأن تلاش‏هاى دينى جارى را ناديده گيريم - بايد بپذيريم فراورده‏هاى دينى ما، عموماً به سمتِ «دين دانى» جريان دارد نه «دين دارى».