تنگدستى، زيرك را از دليل و حجّتش لال مىكند.» (نهج البلاغه، حكمت 3)
و ايجاز حذف مانند: «و أيمُ اللَّهِ لأ فرطنَّ لهم حوضاً أنا ماتُحه لا يصدرونَ عنه و لايعودونَ إليه: سوگند به خدا براى آنان حوضى پر كنم كه خودم كَشنده آن باشم؛ به طورى كه هر كه در آن پا نهد، بيرون نيايد و هر كه بيرون آيد باز نگردد.» (نهجالبلاغه، خطبه 10) در آن قسمت از كلام حضرت كه فرمود: «أنا ماتحه» حذف صورت گرفته است زيرا مضافإليه (ماؤه) حذف شده است.
امّا ايجاز قصر در سخنان زينب(س) بسيار است؛ زيرا مقتضاى حال چنين بود و در آن هنگام، تفصيل سخن مخلّ فصاحت و بلاغت بود.
امّا ايجاز حذف مانند: «فتعساً و نكساً» و نيز مانند «فمهلاً مهلاً». زيرا در اصل، فتعستم تعساً و نكستم نكساً و مهلتم مهلاً بوده است.
8. دعا
دعا يعنى طلب كردن دانى از عالى كه همراه با تضرّع و خشوع است.
اميرالمؤمنين عليه السلام در خطبه 114 اين گونه دعا مىكند. «اللّهمَّ إنّا نسألكَ ان لا تردّنا خائبينَ و لا تقلبنا واجمينَ و لا تخاطبنا بذنوبنا و لا تقايسنا بأعمالنا اللّهمَّ انشر علينا غيثَكَ و بركتَكَ و رزقَكَ و رحمتكَ: پروردگارا! از تو درخواست مىكنيم كه ما را نوميد باز نگردانى و اندوهگين مفرستى و ما را به گناهان خودمان گرفتار نسازى و به كردارمان مقايسه نكنى! پروردگارا! باران رحمت و بركت و روزى و لطفت را بر ما افزون فرما!»
زينب كبرى (س) نيز در خطبهاى كه در مجلس يزيد لعين ايراد فرمود، اين گونه دعا كرد: «اللّهمَّ خُذ بحقِّنا، و انتقم مِن ظالمِنا و احلُل غضبَكَ على مَن سَفكَ دماءنا و نَقَضَ ذِمارَنا و قَتلَ حُماتَنا و هتكَ عَنّا سُدولَنا.» (9: ج 45، ص 158)
9. اقتباس
اقتباس عبارت است از اينكه متكلّم چيزى از قرآن يا حديث را در نثر يا نظم
