خود - كه تاكنون منتشر نشده - اين پديده را چنين تبيين مى‏كند:
اين گروههاى به اصطلاح روشنفكر، بيشتر، كتابهايى را پيرامون اسلام و عقايد مسلمين مى‏پسندند كه بيشتر بى‏باكانه و گستاخانه حمله به مبانى دين كرده باشند و مسلّمات بين مسلمين را مورد ترديد يا انكار قرار داده باشند. اينها در اين مقوله‏ها به نوشته‏اى ارج مى‏نهند كه به هر شكل شده باشد - اگرچه با استناد به يك رأى شخصى مردود و يا يك حديث مجعول يا متروك هم شده باشد - به عقايد مسلّم حمله نموده و آنها را در معرض انكار يا ترديد قرار دهد.
اين روش فعلاً مُد و رايج است و كتاب ترديدآفرين را، اين گروه‏ها به مراتب بيشتر از كتاب ايمان‏آفرين - كه جهت اثبات مبانى عقيدتى نوشته شده باشد - مى‏پسندند. و اصولاً نسبت به كل اديان و مبانى مقبوله ملل و امم، اين شكل نگارش را كه نافى آن مبانى يا ترديدآفرين باشد، مى‏پذيرند و آن را نشان روشنفكرى مى‏گويند؛ به شرط اينكه نويسنده در تلاشها، در خلق ترديد در بين معتقدان به يك دين، منظورش اثبات دين ديگر نباشد؛ چون اين گروهها مايل‏اند در مبانى اعتقادى همه ملل - با كاوش در گفته‏هاى نادر و كنار مانده و بهانه‏هاى ديگر - ترديد ايجاد نمايند.
و خلاصه نزد اينان، چنين كسى كه بتواند روشى را در نوشته‏هايش دنبال كند كه عقيده جامعه را به ماوراء مادّه، رد و بى‏اعتبار سازد، كتابش مطلوب‏تر و مرغوب‏تر از كتاب آن كسى است كه بخواهد آن عقيده را - اگرچه با محكم‏ترين دلائل عقلى و سمعى - اثبات نمايد.
11. آيت‏اللَّه صافى گلپايگانى در بخشهاى ديگرى از اين نوشتار، به ابعادى ديگر از اين پديده زشت مى‏پردازد كه با نقل عين جملات ايشان، گفتار خود را زينت مى‏بخشيم.

ديدگاه مادّه‏گرايان درباره معجزات پيامبران و امامان معصوم عليهم السلام‏

از لحاظ افراد مادّى و كسانى كه به عالم غيب ايمان ندارند، همه عقايد و ايمان مؤمنين به اديان الاهى و پيغمبران و اولياى خدا غلوّ است؛ چون اينان در حقّ آنها به صفات و اعمال

از جنس و سنخ بشر بدانند؛ با تمام محدوديتها و نقصها و عجز و ضعفهاى بشرى. اين مدّعا نيز پاسخى درخور خود مى‏طلبد. پى‏آمد بعدى آن پندارهاى غلط، اين است كه امام را همچون امّت يا كمى بالاتر از آنها پندارند. اين پندار باطل، سده‏هاى دراز، مكتب خلفا را از سويى، و انديشمندان غربى را از سوى ديگر، به خود مشغول داشته است؛ دهها كتاب تحليلى براساس آن پديد آورده‏اند و صدها دانش آموخته اين مكاتب، در سراسر جهان، به ترويج اين انديشه مى‏پردازند. در اين گفتار كوتاه، براى سهولت مفاهمه، آن را «مكتب قياس» مى‏ناميم.
9. در «مكتب قياس»، همه حقايق، بايد از صافىِ انديشه محدود و كوته‏نگرِ بشر بگذرد، وگرنه سرنوشتى جز انكار يا توجيه يا بى‏توجّهى بدان ندارد. ظهور آثارى حتّى به عنوان تفسير قرآن كه معجزات روشن پيامبران را به شكل مادّى توجيه مى‏كند، يكى از ثمرات اين مكتب است. امّا مطلب منحصر به اين نيست. به اين ساختارها نيز توجّه شود كه براى هريك، نمونه‏هاى عديده مى‏توان يافت:
تحليل شريعتها بر مبناى شباهت آنها و در نتيجه: رسيدن به نظريه اقتباس يكى از ديگرى.
تحليل «حقايق آسمانى» بر مبناى «حوادث زمينى» و در نتيجه: حقايق را معلول حوادث دانستن.
محوريّتِ نگرش تاريخى در بررسى تمام نصوص دينى و در نتيجه: رسيدن به نظريه تكامل دين در فرآيند تاريخ.
نگرش ظلمانى زمينى به حقايق نورانىِ آسمانى و در نتيجه: تعبير از آن حقايق با عبارت: نظريه، فرضيه، دكترين، تئورى، ايدئولوژى و مانند آنها.
ديدگاهِ «نؤمن ببعض و نكفر ببعض» در مورد حقايق دينى و در نتيجه: گزارشِ گزينشى از منابع و نصوص الاهى.
اصالت دادن به انديشه و نشاندن «تفكّر» در جايگاه رفيع «تعقّل» و در نتيجه: ترجيح «شكّ» بر «يقين».
10. حضرت آيت‏اللَّه لطف اللَّه صافى گلپايگانى، در يكى از نوشتارهاى ارزشمند