نگاهى به تفسير منهج ‏الصادقين‏ - صفحه 46

و تفسير و تأويل و تفسير نزول قرآن على سبعة احرف. مفصّل‏ترين قسمت مقدّمه، در ذكر احاديث و اخبار دالّ بر ترغيب قرائت قرآن و دانستن معانى فرقان است.
3. از ديدگاه مفسّر «علمى كه مثمر سعادت اخروى و مصالح امور دنيوى است، علم قرآن است» به اين دليل كه «مأخذ اصول شريعت مصطفوى و مصدر فروع نبوى است كه عمل به آن سبب رستگارى دنيا و عقبى است.» او در تأييد اين ديدگاه خود از روايات ائمّه معصومين عليهم السلام بهره مى‏گيرد. ۱
4. مرحوم ملا فتح اللَّه در مقدّمه خود متذكّر مى‏شود كه به واسطه عدم توانايى بهره‏بردارى عموم مردم از تفاسير عربى و مغلق بودن تفاسير فارسى، به همراه تفاصيل موجود در اين تفاسير يا ايجاز فراوان يا كثرت استفاده از الفاظ فارسى قديم، به انديشه تدوين كتاب دست يافته است. البتّه اين كلام، ناظر به تفسير كاشفى نيز بوده است؛ چه آن تفسير «اگر چه به جواهر عبارات بليغه و لآلى فصيحه محلّى بود، امّا چون كه موافق روش مخالفين و مخالف مذهب ائمّه صادقين - صلوات اللَّه عليهم اجمعين - بود، در نظر اعتبار، مار زرنگار مى‏نمود؛ چه ظاهر آن مزيّن بود به نقوش جميله و باطنش مملوّ از سموم عقايد قاتله.» ۲
5. او در تدوين اين كتاب با اصل قرار دادن قرائات سبعه در تقرير و تفسير آيات ۳ علاوه بر آنكه از تفاسير قديم بهره مى‏جويد، دست به كاوش در منابع و كتب تاريخ و كلام و حديث و فقه و اصول نيز مى‏زند و از منابع مختلف به خصوص از تفاسير فارسى قبل خود نيز بهره مى‏برد. ۴ بدين منظور كه: «تفسيرى از آن انتخاب نمايد كه مبتنى باشد بر حلّ معانى قرآن بر طبق قرائت سبعه كه مسلّم الثبوت و مجمع عليه جميع موافق و مخالف است.» ۵ در نتيجه، تفسيرى تدوين نمود شامل موارد ذيل:
ذكر اسرار و نكات و اسباب نزول، احاديث، قصص ائمّه هدى عليهم السلام، فضل سور و آيات و وجه ارتباط آن، بيان مسائل فقهى، مباحث لغوى و اعراب در حد ميانه، رفع

1.۲۰: ج ۱، ص ۲

2.همان: ص ۴

صفحه از 51