بعثت پيامبر صلى اللَّه عليه و آله آغاز عصر علم بود و اساسى‏ترين مسئوليت ايشان، مبارزه با جهل و روشن كردن حقايق براى مردم بود:
(هُوَ الَّذِى بَعَثَ فِى الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُواْ عَلَيْهِمْ ءَايَتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَبَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِن كَانُواْ مِن قَبْلُ لَفِى ضَلَلٍ مُّبِينٍ .^۱او كسى است كه در ميان مردمِ درس نخوانده، فرستاده‏اى از [جنس ]خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها بخواند و آنها را [از پليدى‏هاى عقيدتى و اخلاقى و عملى ]پاكيزه كند و كتاب و حكمت به ايشان بياموزد، هر چند كه پيش از آن در گم‏راهى آشكار بودند) .
قرآن، نبوّت پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله را پديده‏اى منطبق با موازين عقلى و علمى معرّفى كرده است :
(وَ يَرَى الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ هُوَ الْحَقَّ .^۲كسانى كه به ايشان دانش داده شده، آنچه را از سوى پروردگارت بر تو نازل شده، حق مى‏دانند) .
اين سخن، بدين معناست كه اگر دانشمندان، حقيقتاً در صدد شناخت پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله بر آيند، به سادگى مى‏توانند صداقت او را در ادّعاى پيامبرى تصديق كنند؛ زيرا محتواى دعوت او منطبق با موازين عقلى و علمى است و او چيزى جز حق نمى‏گويد و مردم را به چيزى جز پيروى از عقل و علم، دعوت نمى‏كند.
اكنون با توجّه به اين مقدّمه، به شرح حديث ياد شده مى‏پردازيم . در اين حديث كه مضمون آن در منابع شيعه و اهل سنّت مكرّر نقل شده، پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله مى‏فرمايد كه مرگ بدون شناخت امام، مرگ جاهليت است؛ يعنى كسى كه امام زمان خودش را نمى‏شناسد، زندگى او، زندگى يك مسلمان حقيقى نيست و اگر بدون شناخت امام بميرد، همانند كسى است كه در دروان جاهليت و قبل از اسلام مرده است.