شده اند ، مانند :
«وَأَذَانٌ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الأَْكْبَرِ .^۱
و [اين،] اعلامى از جانب خدا و پيامبر او به مردم در روز حجّ اكبر است» .
«ثُمَّ أَذَّنَ مُؤَذِّنٌ أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسَارِقُونَ .^۲
سپس اعلام كننده اى، بانگ زد كه : اى كاروانيان! شما سارق هستيد» .
«فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ بَيْنَهُمْ أَن لَّعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ .^۳
و اعلام كننده اى از ميانشان بانگ زد كه : لعنت خدا بر ستمگران باد!» .
نكته قابل توجّه ، اين كه : در قرآن ، واژه «اذان» در معناى مصطلح آن ، يعنى اَذكار ويژه اى كه در اسلام براى اعلام وقت نماز تشريع شده است ، به كار نرفته است و تنها يك بار ، با جمله «إِذَا نُودِىَ لِلصَّلَاةِ ؛^۴هر گاه براى نماز ندا داده شد» به اين معنا اشاره شده است . به عكس ، در احاديث اسلامى ـ بر اساس جستجويى كه به طور اجمالى انجام گرفت ـ كلمه «أذان» ، تنها در معناى مصطلح آن ، كار برد دارد ؛ معنايى كه هم اكنون موضوع تحقيق و بررسى است .
اينك ، اشاره اى كوتاه به آنچه در فصل هاى آينده خواهد آمد :

1 . آغاز تشريع اذان

نخستين نكته مهمّى كه در باره اين سنّت مهمّ اسلامى ، قابل توجّه است ، نقد احاديثى است كه تشريع اذان را بر اساس رؤياى عبد اللّه بن زيد بن عاصم ذكر