اَخ ، خويشاوندى معروف است و او كسى است كه پدر و مادرت و يا يكى از آن دو ، او را به دنيا آورده باشند . به برادر رضاعى نيز گفته مى شود . گاهى به معناى دوست و همراه مى آيد .
و در مفردات آمده:
الأَصلُ أخوٌ وَ هُوَ المُشارِكُ آخَرَ فى الوِلادَةِ مِنَ الطَّرَفَينِ ، أو مِن أحَدِهِما أو مِنَ الرِّضاعِ . وَ يُستَعارُ فى كُلِّ مُشارِكٍ لِغَيرِهِ فِى القَبيلَةِ أو فِى الدّينِ ، أو فى صَنعَةٍ ، أو فى مُعامَلَةٍ ، أو فى مَوَدَّةٍ ، وَ فى غَيرِ ذلِكَ مِنَ المُناسَباتِ .۱
اصل در «أَخ» ، «أَخوْ» است و او كسى است كه با ديگرى در تولّد از يك پدر و مادر و يا يكى از آن دو يا در شير خوردن ، شريك باشد . اين تعبير در مورد هر گونه شريك در قبيله ، دين ، حرفه ، معامله ، دوستى و جز اينها ، به استعاره به كار مى رود .
اُخوّت ، در قرآن و حديث
بررسى موارد كاربرد كلمه «أخ» و «اُخت» در قرآن و حديث ، نشان مى دهد كه اين واژه ، در همان معانى لغوى آن (يعنى انواع پيوندهاى نسبى و غير نسبى) استعمال شده است.
در مجموع ، در قرآن 82 بار كلمه «أخ» و مشتقّات آن ، و چهارده بار «اُخت» و مشتقّات آن ، استعمال شده است.
معانى و كاربُردهاى «أخ» در قرآن
كلمه «أخ» و «اُخت» در قرآن كريم ، در اين معانى به كار رفته است:
1 . پيوند نَسَبى ، مانند: «رَبِّ إِنِّى لَا أَمْلِكُ إِلَّا نَفْسِى وَأَخِى ؛ 2 پروردگارا! من جز مالك خود و
1.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۶۸.
2.مائده: آيه ۲۵. نيز، ر.ك: نساء: آيه ۱۱ـ۱۲ و ۲۳ و ۱۷۶، مائده: آيه ۳۰ـ۳۱ و ۸۷ ، اعراف : آيه ۱۱۱ و ۱۴۲ و ۱۵۰ـ۱۵۱ ، يونس : آيه ۸۷ ، يوسف : آيه ۵ و ۷ـ۸ و ۵۸ـ۵۹ و ۶۳ـ۶۵ و ۶۹ـ۷۰ و ۷۶ و ۸۷ و ۸۹ـ۹۰ و ۱۰۰ ، توبه : آيه ۲۳ـ۲۴ ، مريم : آيه ۲۸ و ۵۲ ـ ۵۳ ، طه : آيه ۳۰ و ۴۰ و ۴۲ ، مؤمنون : آيه ۴۵ ، نور : آيه ۳۱ و ۶۱ ، فرقان : آيه ۳۵ ، شعرا : آيه ۳۶ ، قصص : آيه ۱۱ و ۳۴ـ۳۵ ، احزاب : آيه ۵۵ ، مجادله : آيه ۲۲ ، معارج : آيه ۱۱ـ۱۲ و عبس : آيه ۳۴ .
