«و بر آنچه مى گويند ، شكيبا باش و از آنان ، با دورى گزيدن خويش ، فاصله بگير و مرا با تكذيب كنندگانِ توانگر ، وا گذار و اندكى مهلتشان ده» .

حديث

۹۳.الكافىـ به نقل از سُماعة بن مهران ـ :از امام صادق عليه السلام در باره اين سخن خداوند عز و جل : «به زودى ، از جايى كه نمى دانند ، [به استدراجْ] گريبانشان را خواهيم گرفت» پرسيدم .
فرمود : «اِستدراج ، به اين معناست كه بنده ، گناه مى كند و با وجود آن گناه ، نعمتى تازه به او داده مى شود و اين نعمت ، او را از آمرزش خواهى از آن گناه ، غافل مى كند» .

۹۴.مسند ابن حنبلـ به نقل از عُقبة بن عامر ـ :پيامبر خدا فرمود : «هر گاه ديدى خداوند به بنده اى ، با وجود آن كه گناه مى كند ، آنچه را كه از دنيا دوست دارد ، مى دهد ، اين ، در حقيقت ، اِستدراج است» .
سپس اين آيه را تلاوت نمود : «پس چون آنچه را كه بدان پند داده شده بودند ، فراموش كردند ، درهاى هر چيزى [ از نعمت ها ] را بر آنان گشوديم تا هنگامى كه به آنچه داده شده بودند ، شاد گرديدند . ناگهان ، [ گريبان ]آنان را گرفتيم و يكباره نوميد شدند» .

۹۵.امام على عليه السلامـ آن گاه كه معاويه شرط آتش بس را نقض كرد و دست به حملاتى همه جانبه عليه مردم عراق زد ـ :خداوند ، داراى حوصله و بردبارىِ بسيار است . در حقّ بسيارى از فرعونان پيشين ، بردبارى ورزيد و شمارى از فرعون ها را هم كيفر داد . پس اگر چه خدا او را [ چند صباحى ]مهلت مى دهد ، امّا هرگز از چنگش نخواهد گريخت و بر سرِ راهش در كمين اوست .

۹۶.امام على عليه السلام :پس ، از عذاب خدا و در هم كوبندگى او ، و رخدادها و مجازات هاى عبرت آموز او كه بر سر امّت هاى تكبّرپيشه پيش از شما آمده ، درس عبرت بگيريد
و از گورهايى كه در آنها چهره بر خاك نهاده اند و خاكى كه در آن به پهلو خفته اند، پند بياموزيد و از تازيانه هاى غرور ، به خدا پناه ببريد ، همان گونه كه از فاجعه هاى روزگار به او پناه مى بريد .
اگر بنا بود خداوند ، تكبّر را براى كسى از بندگانش مُجاز بشمارد ، هر آينه ، آن را براى پيامبران و اولياى خاصّش مُجاز مى شمرد ؛ امّا خداى سبحان ، تكبّر را در نزد آنان ، منفور قرار داد و فروتنى را برايشان پسنديد .
از اين روست كه گونه هاى خويش را به زمين چسبانيدند و چهره هايشان را به خاك ماليدند و در برابر مؤمنان ، فروتنى كردند . آنان ، مردمانى مستضعف بودند و خداوند ، آنها را با گرسنگى آزمود و به رنج مبتلايشان كرد و با هراس ها امتحانشان نمود و در بوته مشكلات ، زير و رويشان نمود .
پس خشنودى و خشم [ خدا ] را با [ معيار ]مال و فرزند نسنجيد كه اين ، نشانه ناآگاهى به موارد آزمايش و امتحان [ الهى ] در توانگرى و قدرت است . خداوند ـ كه پاك و بلندمرتبه است ـ مى فرمايد : «آيا مى پندارند كه آنچه از مال و پسران كه بديشان مدد مى دهيم ، [ از آن روى است كه ] مى خواهيم به سودشان در خيرات شتاب ورزيم؟ نه ؛ بلكه نمى فهمند» .
پس خداوند سبحان ، بندگان خودبزرگ بينش را با اوليايش ـ كه در نظر آنان مستضعف اند ـ ، مى آزمايد .

ر. ك : دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام : ج 4 ص 353 (فصل دهم / عوامل انقراض دولت ها) .