دو . فشردگى و از هم گشودگى زمين

قرآن كريم ، «فشردگى و از هم گشودگى (رتق و فتقِ)» آسمان ها و زمين را يكى از نشانه هاى توحيد مى داند و در اين باره خطاب به كفّار مى فرمايد :
«أَوَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُواْ أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا .^۱
آيا كسانى كه كفر ورزيدند ، نينديشيدند كه آسمان ها و زمين ، فشرده بودند و ما آن دو را از هم گشوديم؟!» .
راغب در المفردات آورده است :
الرَّتقُ : الضَّمُّ وَ الاِلتِحامُ ، خِلقَةً كانَ أم صَنعَةً .^۲
رتق ، به معناى بستن و پيوستن است ، در خلقت (طبيعى) باشد ، يا در صنعت .
بنا بر اين ، بايد ديد كه : مقصود از فشردگى و از هم گشودگى آسمان ها و زمين چيست ؟ و آنها چگونه دليل بر توحيدند؟
پژوهشگران قرآنى در تبيين اين كه مقصود از «فشرده بودن و از هم گشوده شدن آسمان ها و زمين» چيست ، آرا و اقوال مختلفى دارند . ^۳ از جمله طنطاوى ، آن را منطبق با نظريّه جدا شدن زمين از خورشيد دانسته است ؛ ^۴ ليكن با توجّه به احاديث اين باب ، دو معنا نزديك تر به واقع به نظر مى رسند :
1 . «رتق (فشردگى)» اشاره است به پيوستگى زمين و كُرات آسمان در آغاز خلقت ، هنگامى كه تمام جهان مادّه به صورت مايعى بوده است ؛ مايعى كه قرآن از