آن به «ماء» تعبير كرده و احاديث اسلامى ، آن را اساس آفرينش جهان دانسته اند و «فتق (از هم گشودگى)» اشاره به جدا شدن عناصر مربوط به زمين از موادّ مربوط به كرات آسمانى است .
2 . «رتق (فشردگى)» اشاره به دورانى است كه فضا آماده پيدايش ابر و باران نبوده و زمين براى رويش گياه ، آمادگى نداشته است و «فتق (از هم گشودگى)» اشاره به دورانى است كه شرايط زندگى در زمين ، فراهم گرديده است .
بنا بر اين ، آنچه در انتهاى حديث شماره 4 (ص 160) آمده كه امام باقر عليه السلام به هم فشرده بودن زمين و آسمان را به شدّت نفى مى فرمايد ، ممكن است ردّ اين پندار باشد كه زمين و آسمان به صورت كنونى ، به هم پيوسته بوده اند ؛ امّا فشرده بودن آنها در ابتداى آفرينش ، به صورتى كه در صدر همين روايت آمده ، ايرادى ندارد .
به هر حال ، رتق و فتق زمين ، چه به معناى پيوستگى آن با كرات آسمانى در آغاز آفرينش و جدا شدن از آنها در مراحل بعد ، و چه به معناى فراهم نبودنِ شرايط زيستى در آن در دوران هاى اوّليه و مهيّا شدن آن براى زندگى در دوران هاى بعدى ، بى ترديد ، حاكى از قدرت و حكمت نيرويى است كه اين مراحل و دوران ها را به وجود آورده است و يكى از ادلّه متقن توحيد و خداشناسى به شمار مى رود .