است . دعا ، در رساندن سالك به مقصد ، هم طريقيت دارد و هم موضوعيت . طريقيت دارد ؛ چون مايه توفيق يافتن انسان براى انجام دادن ساير برنامه هاى سلوك است ، و موضوعيت دارد ؛ چون خود ، مغز عبادت است . ¹
حتّى مى توان گفت كه اگر دعا با شرايط آن انجام شود ، يكى از نزديك ترين راه ها و شايد نزديك ترين راه براى رسيدن به مقصد است ، چنان كه خداوند متعال مى فرمايد :
«وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِى وَلْيُؤْمِنُواْ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ . ²
و چون بندگانم از تو در باره من پرسيدند ، [به آنان بگو كه :] من نزديكم و نداى دعا كننده را چون مرا بخواند ، پاسخ مى دهم . پس [ بندگانم] دعوتم را بپذيرند و به من ايمان آورند ؛ شايد كه راه يابند» .
از اين رو ، انبيا و اولياى خدا ، براى دعا و مناجات با خدا ، اهمّيت ويژه اى قائل بوده اند و بيش از ديگران ، از خداوند متعال استمداد مى كرده اند . امام باقر عليه السلام در تفسير آيه شريف : «إِنَّ إِبْرَاهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ ؛ بى گمان ، ابراهيم ، اَوّاه و بردبار بود» ، مى فرمايد :
الأوّاهُ هُوَ الدَّعّاءُ . ³ اَوّاه ، يعنى بسيار دعا كننده .
و نيز امام صادق عليه السلام در مورد جدّش امام على عليه السلام مى فرمايد :
كانَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام رَجُلاً دَعّاءً . ⁴