خدا - صفحه 377

۴۱۰.امام صادق عليه السلام :هر كس خداى توهّم شده را بپرستد ، كافر است . هر كس نام ، نه معنا را بپرستد ، كافر است . هر كس ، هم نام و هم معنا را بپرستد ، مشرك است . هر كس معنا را ، با اطلاق نام ها بر او و با همان صفاتى كه او خودش را به آنها وصف كرده است ، بپرستد و قلباً و در نهان خويش ، بِدان معتقد باشد و زبانش هم در ظاهر ، بِدان گويا باشد ، اينان ، ياران راستين امير مؤمنان عليه السلام هستند ( / اينان ، همان مؤمنان راستين هستند) .

۴۱۱.امام صادق عليه السلامـ به زنديقى كه از ايشان پرسيد : چگونه بر خلق رواست كه نام هاى خداوند [و اوصاف او ]را در باره خود به كار ببرند؟ ـ :خداوند ـ كه ثنايش بزرگ و نام هايش پاك است ـ خود ، [به كار بردن اين ]نام ها را براى مردم ، روا ساخت و آنها را بديشان بخشيد . انسان ، به شخص واحد مى گويد : واحد ، به خدا هم مى گويد : واحد . مى گويد : نيرومند ، به خداوند متعال هم گفته مى شود : نيرومند . مى گويد : سازنده ، به خدا هم گفته مى شود : سازنده . مى گويد : روزى دهنده ، به خدا هم گفته مى شود : روزى دهنده . مى گويد : شنوا و بينا ، به خدا هم گفته مى شود : شنوا و بينا . و مانند اينها . بنا بر اين ، اگر به انسان گفته شود : واحد ، اين براى او يك نام (لفظ) است ؛ ولى انسان شبيه دارد . به خدا هم گفته مى شود : واحد و اين ، براى او يك نام است ؛ امّا چيزى شبيه او نيست . پس معنا[ى واحد در هر دو مورد ]يكى نيست .
نام ها راه نماى ما به صاحب نام هستند ؛ چرا كه ما گاه انسانِ واحدى را مى بينيم و مى گوييم او يك نفر است . پس دانسته شد كه شخصِ انسان ، در معنا واحد نيست ؛ زيرا اعضاى گوناگون و اجزاى متفاوت دارد . گوشت او ، غير از خون اوست و استخوانش ، غير از عصبش و مويش ، غير از ناخنش و سياهى اش ، غير از سفيدى اش . همچنين اند ديگر آفريده ها . انسان ، در اسم واحد است و در نام و معنا و خلقت ، واحد نيست ؛ امّا در باره خداوند ، هر گاه واحد گفته شود ، او حقيقتاً واحد است و واحد و يكتايى جز او نيست ؛ چرا كه در او ، گوناگونى [و اجزاى مختلف ]نيست . او ـ تبارك و تعالى ـ شنوا و بينا و نيرومند و عزّتمند و حكيم و داناست . پس بلندمرتبه است خداوند كه بهترينِ آفرينندگان است .

صفحه از 417