امامت - صفحه 49

كرده كه امام باقر عليه السلام فرمود : «زمين ، بدون امام ظاهر ، دوام نمى آورد» .
با توجّه به صحّت سند اين حديث ، اين سؤال پيش مى آيد كه : آيا مدلول آن مى تواند با ساير احاديث ، تعارض داشته باشد؟
پاسخ ، اين است كه : خير ؛ زيرا :
اوّلاً اين متن، با همين سند ، در دو كتاب الإمامة و التبصرة و علل الشرائع نقل شده و در پايان آن ، عبارت «ظاهر أو باطن» ذكر گرديده است. 1 بنا بر اين ، به نظر مى رسد كه متن بصائر الدرجات ، افتادگى داشته باشد.
ثانيا مؤلّف كتاب بصائر الدرجات نيز اين متن را در كنار متونى آورده است كه به امامِ ظاهر و باطن ، اشاره دارند. روايت بعدى در اين متن ، به وجود حجّت غايب، تصريح دارد. عنوان بعدى نيز در باره لزوم وجود هميشگىِ حجّت است كه حتّى اگر تنها دو نفر بر روى زمين باشند ، يكى از آنان حجّت خواهد بود.
ثالثا كتاب بصائر الدرجات ، در زمان غيبت صغرا و توسّط محدّثى امامى و معتقد و خالص ، نگاشته شده است . پس طبيعى است كه اين شخص ، متنى مخالف معتقدات رسمىِ خود را نقل نمى كند.
رابعا مفهوم اين حديث ، آن است كه زمين ، تنها با وجود امامِ ظاهر، باقى مى ماند، در حالى كه اكنون بيش از هزار سال از زمان حضور، گذشته و دنيا همچنان باقى است!
خامسا رواياتى كه به امام ظاهر و باطن اشاره دارند ، بسى بيشتر و قوى تر از متنى هستند كه تنها ظاهر بودنِ امام را بيان كرده است . بنا بر اين ، در فرض تعارض متون، آن گروه، مقدّم مى شوند .

1.. ر . ك : ص ۲۹۱ ح ۱۱۳ .

صفحه از 327