با تأمّل در اين آيات و آيات مشابه آنها معلوم مى شود كه مقصود از بازگشت به خداوند متعال ، رستاخيز انسان و حضور وى در صحنه قيامت و ديدن دستاوردهاى كارهاى نيك خويش به صورت درجات بهشت ، و يا رو به رو شدن با حاصل كارهاى نارواى خود در قالب دَرَكات دوزخ است .
بنا بر اين ، همه آنچه در تبيين حكمت آفرينش در قرآن و حديث آمده ، مقدّمه اين هدف نهايى است .
به سخن ديگر ، حكمت آفرينش انسان ، اين است كه او با به كارگيرى انديشه و خِرد ، با آفريدگار خود ، آشنا شود و با به كار بستن برنامه هايى كه از طريق پيامبران خود براى سعادت دنيا و آخرت انسان ، ارائه كرده ، به سوى رحمت مطلق خداوند متعال ، ره سپار گردد و براى هميشه از بهترين زندگى ها برخوردار شود .
امّا اگر فرمان خرد را ناديده گرفت و به جاى پيروى از آن ، تسليم هوس هاى حيوانى خود شد ، آينه دلش زنگار مى گيرد ، خدا را فراموش مى كند و بدين سان ،
از رحمت گسترده او دور مى گردد و بدترين زندگى هاى ابدى را براى خود رقم مى زند .
نكته قابل توجّه ، اين كه : انسان كامل ، هيچ گاه خود را كامل نمى داند ؛ زيرا هر چه انسانْ كامل تر گردد ، بهتر مى فهمد كه كمال مطلق ، تنها براى آفريدگار جهان است ، و با توجّه به اين كه كمال او بى نهايت است ، غير او به هر درجه اى از كمال كه برسد ، بى نهايتْ ناقص خواهد بود . از اين روست كه از امام على عليه السلام مى فرمايد :
مِن كَمالِ الإِنسانِ وَ وُفورِ فَضلِهِ ، استِشعارُهُ بِنَفسِهِ النُّقصانَ .^۱
از كمال انسان و فراوانى فضيلتش ، همين بس كه كاستى نفس خود را بداند .