۱۷۸.امام على عليه السلام :كمالِ شايستگى ، در گرو پيكار با نفس است .
۱۷۹.امام على عليه السلام :هر كس خود را در راه اصلاح نفْس خويش به رنج افكَنَد ، به سعادت دست مى يابد .
۱۸۰.امام على عليه السلام :با خواهش [نفس] خود ، پيكار كن ، و با خشمت بستيز ، و با عادت هاى بد خود ، مخالفت نما تا جانت پاكيزه شود و خِردت كمال يابد و از پاداش پروردگارت بهره كامل ببرى .
۱۸۱.امام على عليه السلام :با تزكيه نفس است كه صفا[ى دل و نفسْ] حاصل مى شود .
۱۸۲.امام على عليه السلام :به اوج اهداف نمى رسند ، مگر اهل تهذيب [نفس] و مجاهده [با آن] .
۱۸۳.امام على عليه السلامـ هنگامى كه در باره جهان بَرين از ايشان پرسيده شد ـ :صورت هايى هستند برهنه از مادّه ، و فراتر از قوّه و استعداد . خداوند بر آن صورت ها تجلّى كرد و آنها [به نور وجودْ] روشن شدند ، و به آنها نگريست و درخشان شدند ، و مثال خود را در ماهيت آنها افكند ، پس افعالش را از آنها پديدار ساخت ، و انسان را داراى نفس ناطقه اى [مُدرك معقولات] آفريد كه اگر آن را با دانش و كردار ، پاك گرداند و بپروراند ، با گوهرهاى اوّليه علّت هايش (ذات عقول مقدّسه) همسان مى گردد ، و هر گاه مزاجش [يعنى خصوصيات اخلاقى اش] معتدل [و دور از افراط و تفريط] شود و اضداد ، جدا گردند ، با آن هفت آسمان محكم (نفوس فلكيه) شريك مى شود . ۱
1.خوانسارى در شرح غرر الحكم ، پس از ترجمه و شرح اين حديث ، مى گويد : و به آنچه تقرير شد ، ظاهر مى شود كه اين كلام ، مؤيّد چندين اصل از اصول حكما مى تواند باشد و نسبت آن به امام ـ كه درودها و سلام خدا بر او باد ـ ثابت نيست ؛ بلكه گمان فقير ، اين است كه كلام يكى از حكما بوده كه بعضى براى ترويج آن ، آن را به امام عليه السلام نسبت داده اند ، و اللّه تعالى يعلم .
همچنين محدّث اُرمَوى ، مصحّح آن كتاب مى گويد : چنان كه شارح رحمه الله فرموده ، به ظنّ نزديك به علم مى توان حكم كرد كه اين كلام ، از امام عليه السلام نيست ، با توجّه به قرائن و اماراتى كه از ملاحظه آنها اين مدّعا حاصل مى شود .
