انسان - صفحه 5

بالطبع» است ، ۱ يا بدان جهت او را انسان خوانده اند كه با هر چه مرتبط باشد ، اُنس و اُلفت مى گيرد ، ۲ يا اين كه همواره با دو اُنس ، همراه است : اُنس روحانى با حق ، و اُنس جسمانى با خلق ، ۳ يا بدان سبب كه دو پيوند در او نهادينه شده است : يكى با دنيا و ديگرى با آخرت . ۴
امّا اگر انسان را مشتق از «نسيان» بدانيم ، وجه تسميه اش فراموشكارى انسان است و چنان كه اشاره شد ، اين معنا به آدم ابو البشر ، مرتبط است كه پيمان خداى متعال را در مورد نزديك نشدن به درخت ممنوع ، فراموش كرد .
برخى گفته اند در صورتى كه انسان از واژه «ايناس» مشتق شده باشد ، وجه تسميه اش ، دسترس داشتن او به اشياى گوناگون از طريق علم و احساس و اِبصار است ۵ و اگر از كلمه «نَوس» اشتقاق يافته باشد ، وجه تسميه او تحرّك شديد و جنب و جوش فراوانش در كارهاى بزرگ است . ۶
با تأمّل در وجوهى كه در مورد مبدأ اشتقاق «انسان» و يا وجه تسميه آنْ ذكر شد ، مشخّص مى گردد كه دليل قاطعى براى اثبات يكى از وجوه ياد شده ، وجود ندارد ، بخصوص كه آنچه در باره وجه تسميه آن آمده ، غالبا يا عموما سليقه اى است ؛ امّا نكته قابل توجّه ، اين است كه مبدأ اشتقاق و وجه تسميه انسان ، هر چه باشد ، در مباحث انسان شناسى از نگاه قرآن و حديث ـ كه هدف اصلى اين بخش از دانش نامه قرآن و حديث است ـ ، تفاوتى ندارد .

1.دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۴ ص ۴۸۱ (به نقل از مفردات ألفاظ القرآن : ص ۹۴) .

2.دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۴ ص ۴۸۱ (به نقل از بصائر ذوى التميز : ج ۲ ص ۳۱) .

3.دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۴ ص ۴۸۱ (به نقل از بصائر ذوى التمييز : ج ۲ ص ۳۱) .

4.دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۴ ص ۴۸۱ (به نقل از بصائر ذوى التمييز : ج ۲ ص ۳۲) .

صفحه از 210