بدعت ، در قرآن و حديث
در قرآن كريم ، واژه «بدع» و مشتقّات آن ، چهار بار به كار رفته است : دوبار به صورت «بديع» ، ۱ به معناى مُبدع در مورد خداوند متعال ، و يك بار با واژه «بِدع» ۲ در باره پيامبر صلى الله عليه و آله ، و يك بار با واژه «ابتداع» ۳ در مورد نصارا ، استعمال شده است .
گفتنى است كه در سه مورد نخست ، معناى لغوى بدعت ، مراد است ؛ امّا در مورد چهارم ، يعنى آيه 27 سوره حديد ، دو نظر وجود دارد : يكى اين كه در بدعتِ اصطلاحى و محرَّم ، استعمال شده است ؛ ۴ و نظر ديگر اين كه در معناى لغوى بدعت ، به كار رفته است . ۵
ليكن آيات مختلفى ، بر اين معنا تأكيد دارند كه احكام و قواعد دين ، توقيفى هستند و بايد از سوى خداوند متعال ، مشخّص شوند و هيچ كس حق ندارد آنها را تغيير دهد يا كم و زياد كند ، و هر گونه نوآورى در اصول و يا فروع دين ، ممنوع است . ۶
1.. «بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ؛ نوپديد آورنده آسمان ها و زمين است» (بقره : آيه ۱۱۷ ، انعام : آيه ۱۰۱) .
2.. «قُلْ مَا كُنتُ بِدْعًا مِّنَ الرُّسُلِ ؛ بگو : من ، نوآمده اى از پيامبران نيستم» (احقاف : آيه ۹) .
3.. «وَ رَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا ؛ و رهبانيتى (گوشه گيرى اى) كه از پيش خود در آوردند» (حديد : آيه ۲۷) .
4.. ر . ك : تفسير ابن كثير : ج ۴ ص ۳۳۸ ، البدعة ، مفهومها ، حدّها ، آثارها : ص ۱۳ و ۳۳ .
5.. ر . ك : الميزان فى تفسير القرآن : ج ۱۹ ص ۱۷۳ .
6.. از آن جمله است : نساء : آيه ۵۹ ، حشر : آيه ۷ ، اعراف : آيه ۱۵۶ ، آل عمران : آيه ۳۲ ، احزاب : آيه ۳۶ ، يونس : آيه ۵۹ ، نحل : آيه ۱۱۶ ، مائده : آيه ۴۴ ـ ۴۷ . نيز ، ر . ك : ص ۴۸۱ (بدعت / فصل سوم : بر حذر داشتن خدا از بدعت) .
