برهان - صفحه 97

۱۳۷.امام كاظم عليه السلام :همه امور دين ، [در] چهار امر است : امرى كه در آن ، اختلافى نيست و آن ، اجماع امّت بر ضرورتى است كه از آن ناگزيرند و اخبارى كه بر آنها اتّفاق صورت مى گيرد و هدف نهايى است و هر شبهه اى با آنها سنجيده مى شود و هر رُخداد تازه اى ، از آنها استنباط مى گردد ؛ امرى كه محلّ شك و انكار است و راهش ، اين است كه از اهل (كارشناس) آن ، براى معتقدان به آن ، توضيح مى خواهند تا با دليلى از كتاب خدا ـ كه بر معنا و تفسير آن ، اجماع است ـ و با سنّتى ـ كه مقبول همگان است ـ و اختلافى در آن نيست يا با قياسى (برهانى عقلى) كه خِردها ، درستىِ آن را مى دانند ، و خواص و عوام امّت ، نتوانند در آن ترديد كرده يا آن را انكار كنند ، آن امر را توضيح دهند .
اين دو امر ، (امور دين در اصول عقايد) ، از امر توحيد به پايين را و [در فروع و احكام] از ديه يك خراش تا بالاتر را شامل مى شوند . اين است معيار و سنجه اى كه امر دين ، با آن سنجيده مى شود . پس هر چه برهانش براى تو ثابت شد ، آن را مى پذيرى ، و هر چه درستى اش بر تو پوشيده بود ، كنار مى نهى . پس هر كس [براى اثبات درستى امرى از امور دين] ، يكى از اين سه [ ، يعنى قرآن ، سنّت و قياس يا برهان عقلى ]را آورد ، آن ، همان حجّت رسايى است كه خداوند ، آن را خطاب به پيامبرش بيان فرموده است كه : «بگو : برهانِ رسا ، ويژه خداست و اگر [ خدا ]مى خواست ، قطعاً همه شما را هدايت مى كرد» . اين حجّت رسا ، به نادان مى رسد و با وجود نادانى خود ، آن را در مى يابد ، چنان كه دانا با دانش خود ، آن را مى شناسد ؛ چرا كه خدا ، عادل است و ستم نمى كند ، و بر خلق خويش ، به آنچه مى دانند ، احتجاج مى نمايد ، و آنان را به آنچه مى شناسند و درك مى كنند ، فرا مى خواند ، نه به آنچه نمى دانند و انكار مى كنند .

۱۳۸.امام رضا عليه السلامـ از دعاى ايشان در قنوتش ـ :اى آن كه [آفريدگان را] آفريد و روزى داد ، و سخن گفتن را الهام فرمود ، و شريعت را بنا نهاد ، و خود ، بلندْمرتبه و رفعتْ جايگاه است ، و همه چيز را اندازه نيكو داد ، و استادانه صورتگرى كرد ، و حجّت رسا آورد ، و نعمتِ سرشار بخشيد ، و دَهِش بى شمار كرد .

صفحه از 104