بلوغ - صفحه 10

براى تأديب او ضرورى است .
همچنين احكام وضعى (مانند: طلاق و وصيّت) در مورد كودك ، جارى نمى شوند .

2 . علائم بلوغ

نشانه هايى كه در احاديث براى بلوغ ذكر شده ، عبارت اند از :

الف . احتلام

در احاديث ، «احتلام» ـ كه نشانه بلوغ جنسى است ـ به عنوان يكى از علائم بلوغ تكليفى و حقوقى پسران شناخته شده است .
پيش از اين ، توضيح داديم كه قرآن كريم نيز به مكلّف بودن كودكانى كه به بلوغ جنسى مى رسند ، اجمالاً اشاره كرده است . بنا بر اين ، مكلّف بودن كودكانى كه به بلوغ جنسى رسيده اند ، مورد اتّفاق كتاب و سنّت است و از اين روست كه در ميان فقها ، اختلافى در اين باره وجود ندارد .

ب . حيض

از نظر احاديث ، ديدن خون «حيض» ، نشانه قطعى بلوغ دختران است و در اين باره اختلافى در ميان علما نيست .

ج ـ روييدن موى زِهار

در شمارى از احاديث ، روييدن موى درشت بر زهار (شرمگاه) ، نشانه بلوغ پسران شمرده شده و بسيارى از فقها ، اين نشانه را با اين استدلال كه رويش اين مو ، نشانه طبيعى بلوغ است ، ۱ ميان دختر و پسر ، مشترك مى دانند .

1.بله ، ممكن است تعميم اين حكم (به بلوغ رسيدن با روييدن مو بر زهار) بر دخترها مورد اشكال باشد ؛ چرا كه متون دينى در اين باره، در خصوص پسرها ظهور دارد ؛ بلكه از سخنان برخى اصحاب ، استفاده مى شود كه اين حكم ، به پسرها اختصاص دارد . اگر چه نقلى كه خلاف اين باشد ، به دست نيامده است ، امّا از اجماع الخلاف و التذكرة ، عموميت [حكم براى پسر و دختر ]به دست مى آيد و بلكه هر دو به آن تصريح كرده اند ـ اگر چه براى اجماع مزبور ، با تتبّع در بيشتر عبارت ها ، مؤيّدى نيست ـ و نيز با اين كه روييدن مو [بر زهار] ، يك نشانه طبيعى است كه شارع ، آن را براى پى بردن به تحقّق بلوغ ، معتبر دانسته است . پس ميان دختر و پسر تفاوتى نيست (ر.ك: جواهر الكلام : ج ۲۶ ص ۷) .

صفحه از 56